ὀψὲ σαββάτων ἐγηγέρθαι τὸν Σωτῆρα λελεγμένοις; τὸ γὰρ "ἀναστὰς δὲ πρωί τῇ μιᾷ τοῦ σαββάτου" κατὰ τὸν Μάρκον, μετὰ διαστολῆς ἀναγνωσόμεθα; καὶ μετὰ τὸ ἀναστὰς δὲ, ὑποστίξομεν;(506) καὶ τὴν διάνοιαν ἀφορίζομεν τῶν ἑξῆς ἐπιλεγομένων. εἶτα τὸ μὲν ἀναστὰς ἄν, ἐπὶ τὴν παρὰ τῷ Ματθαίῳ ὀψέ σαββάτων. τότε γὰρ ἐγήγετο; τὸ δὲ ἐξῆς ἑτέρας ὄν διανοίας ὑποστατικὸν, συνάψωμεν τοῖς ἐπιλεγομένοις; πρωί γὰρ τῇ μιᾷ τοῦ σαββάτου ἐφάνη Μαρίᾳ τῇ Μαγδαληνῇ. τοῦτο γοῦν ἐδήλωσε καὶ ὁ Ἰωάννης πρωί καὶ αὐτὸς τῇ μιᾷ τοῦ σαββάτου ὦφθαι αὐτὸν τῇ Μαγδαληνῇ μαρτυρήσας. οὕτως οὖν καί παρὰ τῷ Μάρκῳ πρωί ἐφάνη αὐτῇ. οὐ πρωί ἀναστὰς, ἀλλὰ πολὺ πρότερον κατὰ τὸν Ματθαῖον ὀψὲ τοῦ σαββάτου. τότε γὰρ ἀναστὰς ἐφάνη τῇ Μαρίᾳ, οὐ τότε ἀλλὰ πρωί. ὡς παρίστασθαι ἐν τούτοις καιροὺς δύο. τὸν μὲν γὰρ τῆς ἀναστάσεως τὸν ὀψὲ τοῦ σαββάτου, τὸν δὲ τῆς τοῦ Σωτῆρος ἐπιφανείας, τὸν πρωί, ὃν ἔγραψεν ὁ Μάρκος εἰπὼν (ὃ καὶ μετὰ διαστολῆς ἀναγνωστέον) ἀναστὰς δέ; εἶτα ὑποστίξαντες, τὸ ἑξῆς ρητέον, πρωί τῇ μιᾷ τοῦ σαββάτου ἐφάνη Μαρίᾳ τῇ Μαγδαληνῇ, ἀφ᾽ ἦς ἐκβεβλήκει ἑπτὰ δαιμόνια.

II. Πῶς κατὰ τὸν Ματθαῖον ὀψὲ σαββάτων ἡ Μαγδαληνὴ τεθεαμένη τὴν ἀνάστασιν, κατὰ τὸν Ἰωάννην ἡ αὐτὴ ἑστῶσα κλαίει παρὰ τῷ μνημείῳ τῇ μιᾷ τοῦ σαββάτου.

Οὐδὲν ἄν ζητηθείν κατὰ τοὺς τόπους, εἰ τὸ ὀψὲ σαββάτων μὴ τὴν ἑσπερινήν ὥραν τὴν μετὰ τὴν ἡμέραν τοῦ σαββάτου λέγεσθαι ὑπολάβοιμεν, ὥς τινες ὑπειλήφασιν, ἀλλὰ τὸ βραδὺ καὶ ὀψὲ τῆς νυκτὸς τῆς μετὰ τὸ σάββατον, κ.τ.λ.



APPENDIX (C).

Proof that HESYCHIUS is a copyist only in what he says concerning the end of S. Mark's Gospel.

(Referred to at pp. 57-58.)

1. It was confidently stated above (at p. 58) that HESYCHIUS, discussing the consistency of S. Matthew's ὀψὲ τῶν σαββάτων (chap. xxviii. 1), with the πρωί of S. Mark (chap. xvi. 9), is a copyist only; and that he copies from the "Quaestiones ad Marinum" of EUSEBIUS. The proof of that statement is subjoined. It should perhaps be explained that the extracts in the right-hand column have been dislocated in order to shew their close resemblance to what is set down in the left-hand column from Eusebius:—

(EUSEBIUS.) (HESYCHIUS, or SEVERUS.) τὸ ὀψὲ σαββάτων μὴ τὴν τὸ δὲ ὀψὲ σαββάτων οὺ τὴν ἑσπερινὴν ὥραν τὴν μετὰ ἑσπέραν τὴν μετὰ τὴν τὴν ἡμέραν τοῦ σαββάτου δύσιν τοῦ ἡλίου δηλοί ... λέγεσθαι ὑπολάβοιμεν ἀλλὰ τὸ βραδὺ καὶ ὀψὲ τῆς ἀλλὰ ... τὸ βράδιον καὶ νυκτὸς. πολὺ διεστηκὸς ... οὕτω γὰρ καὶ ὀψὲ τῆς ὤρας καὶ γάρ που καὶ οὕτως εἰώθαμεν λέγειν, καὶ ὀψὲ ημῖν σύνηθες λέγειν, ὀψὲ τοῦ καιροῦ, καὶ ὀψὲ τῆς τοῦ καιροῦ παραγέγονας; χρείας; οὸ τὴν ἑσπέραν ὀψὲ τῆς ὤρας, ὀψὲ τῆς δηλοῦντες, οὐδὲ τὸν μετὰ χρείας; οὐχὶ τὴν ἑσπέραν, ἡλίου δυσμὰς χρόνον, τὸ καὶ τὸν μετὰ ἡλίου δυσμὰς δὲ σφόδρα βράδιον τούτῳ χρόνον δηλοῦσιν; ἀλλὰ τὸ σημαίνοντες τῷ τρόπῳ; βράδιον ... τὸν τρόπον τοῦτον μηνύουσι. ὄθεν ὥσπερ διερμηνεύων ὁ Ματθαῖος ... ὥσπερ αὐτὸς ἑαυτὸν ὁ Ματθαῖος ἑρμηνεύων ἑαυτὸν, ἐπήγαγε μετὰ τὸ ὀψὲ σαββάτων, τῇ ἐπιφωσκούσῃ εἰς μίαν ἐπήγαγε τῇ ἐπιφωσκούσῇ σαββάτων. εἰς μίαν σαββάτων. Ἔθος δὲ ὅλην τὴν ἑβδομάδα σάββατον δὲ τὴν πᾶσαν σάββατον καλεῖν. ἑβδομάσα καλεῖν Ἑβραίοις ἔθος. λέγεται γοῦν παρὰ τοῖς αὐτίκα γοῦν οἱ Εὐαγγελισταῖς τῇ μιᾷ τῶν εὐαγγελισταὶ τῇ μιᾷ τῶν σαββάτων; σαββάτων φασί; ἐν δὲ τῇ συνηθείᾳ, οὔτω δὴ καὶ ἐν τῇ δευτέρα σαββάτων, καί συνηθείᾳ κεκχρήμεθα, τρίτη σαββάτων. δευτέραν σαββάτων, καὶ τρίτη σαββάτων. (EUSEBIUS ad Marinum, (GREG. NYSS. [vid. apud Mai, vol. iv. p. supra, p. 39 bto 41.] 257-8.) Opp. vol. iii. p. 402.)

2. Subjoined, in the right-hand column, is the original text of the passage of HESYCHIUS exhibited in English at p. 57. The intention of setting down the parallel passages from EUSEBIUS, and from VICTOR of Antioch, is in order to shew the sources from which Hesychius obtained his materials,—as explained at p. 58:—

(EUSEBIUS.) (HESYCHIUS, or SEVERUS.) τὰ γοῦν ἀκριβῆ τῶν ἐν μὲν οὖν τοῖς ἀντιγράφων τὸ τέλος ἀκριβεστέροις ἀντιγράφοις περιγράφει τῆς κατὰ τὸν τὸ κατὰ Μάρκον εὐαγγέλιον Μάρκον ἱστορίας ἐν τοῖς μεχρὶ τοῦ "ἐφοβοῦντο λόγοις κ.τ.λ. οἶς γὰρ," ἔχει τὸ τέλος. ἐπιλέγει; ... "καὶ οὐδενὶ οὐδὲν, εἶπον, ἐφοβοῦντο γάρ." (EUSEBIUS ad Marinum, apud Mai, iv. p. 255.) (VICTOR OF ANTIOCH.) ἐπειδὴ δὲ ἔν τισι ... ἐν δέ τισι πρόσκειται καὶ πρόσκειται ... "Ἀναστὰς" ταῦτα. "Ἀναστὰς" κ.τ.λ. κ.τ.λ. δοκεῖ δὲ τοῦτο τοῦτο δὲ ἐναντίωσίν τινα διαφωνεῖν τῷ ὑπὸ Ματθαίου δοκεῖ ἔχειν πρὸς τὰ εἰρημένῳ.... ἔμπροσθεν εἰρημένα; [τῆς γὰρ ὤρας τῆς νυκτὸς ἀγνώστου τυγχανούσης καθ᾽ ἤν ὁ Σωτὴρ ἀνέστη, πῶς ἐνταῦθα ἀναστῆναι "πρωί" γέγραπται; ἀλλ᾽ οὐδὲν ἐναντίον φανήσεται τὸ ῥητὸν, εἱ] οὅτως ἀναγνωσόμεθα; μετ᾽ ἐπιστήμης "Ἀναστὰς δὲ," καὶ ἀναγνωσόμεθα; καὶ γὰρ ὑποστίξαντες ἐπάγωμεν, ὑποστῖξαι δεῖ συνετῶς; "πρωί τῇ μιᾷ τῶν σαββάτων "Ἀναστὰς δὲ," καὶ οὕτως ἐφάνη Μαρίᾳ τῇ ἐπαγάγειν,