Per totam terram videmus Grandam vogam ubi sumus; Et quod grandes et petiti Sunt de nobis infatuti. Totus mundus, currens ad nostros remedios, Nos regardat sicut deos; Et nostris ordonnanciis Principes et reges soumissos videtis.

Doncque il est nostrae sapientiae, Boni sensus atque prudentiae, De fortement travaillare A nos bene conservare In tali credito, voga, et honore; Et prendere gardam a non recevere In nostro docto corpore, Quam personas capabiles, Et totas dignas remplire Has placas honorabiles.

C'est pour cela que nunc convocati estis: Et credo quod trovabitis Dignam matieram medici In savanti homine que voici; Lequel, in chosis omnibus, Dono ad interrogandum, Et a fond examinandum Vostris capacitatibus.

PRIMUS DOCTOR. Si mihi licentiam dat dominus praeses, Et tanti docti doctores, Et assistantes illustres, Tres savanti bacheliero, Quem estimo et honoro, Domandabo causam et rationom quare Opium facit dormire.

BACHELIERUS. Mihi a docto doctore Domandatur causam et rationem quare Opium facit dormire. A quoi respondeo, Quia est in eo Vertus dormitiva, Cujus eat natura Sensus assoupire.

CHORUS. Bene, bene, bene, bene respondere. Dignus, dignus est intrare In nostro docto corpore. Bene, bene respondere.

SECUNDUS DOCTOR. Proviso quod non displiceat, Domino praesidi, lequel n'est pas fat, Me benigne annuat, Cum totis doctoribus savantibus, Et assistantibus bienveillantibus, Dicat mihi un peu dominus praetendens, Raison a priori et evidens Cur rhubarba et le sene Per nos semper est ordonne Ad purgandum l'utramque bile? Si dicit hoc, erit valde habile.

BACHELIERUS. A docto doctore mihi, qui sum praetendens, Domandatur raison a priori et evidens Cur rhubarba et le sene Per nos semper est ordonne Ad purgandum l'utramque bile? Respondeo vobis, Quia est in illis Vertus purgativa, Cujus est natura Istas duas biles evacuare.

CHORUS. Bene, bene, bone, bene respondere, Dignus, dignus est intrare In nostro docto corpore.

TERTIUS DOCTOR. Ex responsis, il parait jam sole clarius Quod lepidum iste caput bachelierus Non passavit suam vitam ludendo au trictrac, Nec in prenando du tabac; Sed explicit pourquoi furfur macrum et parvum lac, Cum phlebotomia et purgatione humorum, Appellantur a medisantibus idolae medicorum, Nec non pontus asinorum? Si premierement grata sit domino praesidi Nostra libertas quaestionandi, Pariter dominis doctribus Atque de tous ordres benignis auditoribus.

BACHELIERUS. Quaerit a me dominus doctor Chrysologos, id est, qui dit d'or, Quare parvum lac et furfur macrum, Phlebotomia et purgatio humorum Appellantur a medisantibus idolae medicorum, Atque pontus asinorum. Respondeo quia: Ista ordonnando non requiritur magna scientia, Et ex illis quatuor rebus Medici faciunt ludovicos, pistolas, et des quarts d'ecus.

CHORUS. Bene, bene, bene, bene respondere Dignus, dignus est intrare In nostro docto corpore.

QUARTUS DOCTOR. Cum permissione domini praesidis, Doctissimae Facultatis, Et totius his nostris actis Companiae assistantis, Domandabo tibi, docte bacheliere, Quae sunt remedia Tam in homine quam in muliere Quae, in maladia Ditta hydropisia, In malo caduco, apoplexia, convulsione et paralysia, Convenit facere.

BACHELIERUS. Clysterium donare, Postea seignare, Ensuita purgare.

CHORUS. Bene, bene, bene, bene respondere. Dignus, dignus est intrare In nostro docto corpore.

QUINTUS DOCTOR. Si bonum semblatur domino praesidi. Doctissimae Facultati, Et companiae ecoutanti, Domandabo tibi, erudite bacheliere, Ut revenir un jour a la maison gravis aegre Quae remedia colicosis, fievrosis, Maniacis, nefreticis, freneticis, Melancolicis, demoniacis, Asthmaticis atque pulmonicis, Catharrosis, tussicolisis, Guttosis, ladris atque gallosis, In apostemasis plagis et ulcere, In omni membro demis aut fracture Convenit facere.

BACHELIERUS. Clysterium donare, Postea seignare, Ensuita purgare.

CHORUS. Bene, bene, bene, bene respondere. Dignus, dignus est intrare In nostro docto corpore.

SEXTUS DOCTOR. Cum bona venia reverendi praesidis, Filiorum Hippocratis, Et totius coronae nos admirantis, Petam tibi, resolute bacheliere, Non indignus alumnus di Monspeliere, Quae remedia caecis, surdis, mutis, Manchotis, claudis, atque omnibus estropiatis, Pro coris pedum, malum de dentibus, pesta, rabie, Et nimis magna commotione in omni novo marie Convenit facere.

BACHELIERUS. Clysterium donare, Postea seignare, Ensuita purgare.

CHORUS. Bene, bene, bene, bene respondere. Dignus, dignus est intrare In nostro docto corpore.

SEPTIMUS DOCTOR. Super illas maladias, Dominus bachelierus dixit maravillas; Mais, si non ennuyo doctissimam facultatem Et totam honorabilem companiam Tam corporaliter quam mentaliter hic praesentem, Faciam illi unam quaestionem; De hiero maladus unus Tombavit in meas manus, Homo qualitatis et dives comme un Cresus. Habet grandam fievram cum redoublamentis, Grandam dolorem capitis, Cum troublatione spirii et laxamento ventris. Grandum insuper malum au cote, Cum granda difficultate Et pena a respirare; Veuillas mihi dire, Docte bacheliere, Quid illi facere.

BACHELIERUS Clysterium donare, Postea seignare, Ensuita purgare.

CHORUS. Bene, bene, bene, bene respondere. Dignus, dignus est intrare In nostro docto corpore.

IDEM DOCTOR. Mais, si maladia Opiniatria Ponendo modicum a quia Non vult se guarire, Quid illi facere?

BACHELIERUS. Clysterium donare, Postea seignare, Ensuita purgare, Reseignare, repurgare, et reclysterizare.

CHORUS. Bene, bene, bene, bene respondere. Dignus, dignus est intrare In nostro docto corpore.

OCTAVUS DOCTOR. Impetro favorabile conge A domino praeside, Ab electa trouppa doctorum, Tam practicantium quam practica avidorum, Et a curiosa turba badodorum. Ingeniose bacheliere Qui non potuit esse jusqu'ici deferre, Faciam tibi unam questionem de importantia. Messiores, detur nobis audiencia. Isto die bene mane, Paulo ante mon dejeune, Venit ad me una domicella Italiana jadis bella, Et ut penso encore un peu pucella, Quae habebat pallidos colores, Fievram blancam dicunt magis fini doctores, Quia plaigniebat se de migraina, De curta halena, De granda oppressione, Jambarum enflatura, et effroyebili lassitudine; De batimento cordis, De strangulamento matris, Alio nomine vapor hysterique, Quae, sicut omnes maladiae terminatae en ique, Facit a Galien la nique. Visagium apparebat bouffietum, et coloris Tantum vertae quantum merda anseris. Ex pulsu petito valde frequens, et urina mala Quam apportaverat in fiola Non videbatur exempta de febricules; Au reste, tam debilis quod venerat De son grabat In cavallo sur une mule, Non habuerat menses suos Ab illa die qui dicitur des grosses eaux; Sed contabat mihi a l'oreille Che si non era morta, c'etait grand merveille, Perche in suo negotio Era un poco d'amore, et troppo di cordoglio; Che suo galanto sen era andato in Allemagna, Servire al signor Brandeburg una campagna. Usque ad maintenant multi charlatani, Medici, apothicari, et chirurgiani Pro sua maladia in veno travaillaverunt, Juxta meme las novas gripas istius bouru Van Helmont, Amploiantes ab oculis cancri, ad Alcahest; Veuillas mihi dire quid superest, Juxta orthodoxos, illi facere.

BACHELIERUS Clysterium donare, Postea seignare, Ensuita purgare.

CHORUS. Bene, bene, bene, bene respondero. Dignus, dignus est intrare In nostro docto corpore.

IDEM DOCTOR. Mais si tam grandum couchamentum Partium naturalium, Mortaliter obstinatum, Per clysterium donare, Seignare Et reiterando cent fois purgare, Non potest se guarire, Finaliter quid trovaris a propos illi facere?

BACHELIERUS In nomine Hippocratis benedictam cum bono Garcone conjunctionem imperare.

PRAESES. Juras gardare statuta Per Facultatem praescripta, Cum sensu et jugeamento?

BACHELIERUS. Juro.[7]

PRAESES. Essere in Omnibus Consultationibus Ancieni aviso, Aut bono, Aut mauvaiso!

BACHELIERUS. Juro.

PRAESES. De non jamais te servire De remediis aucunis, Quam de ceuz seulement almae Facultatis, Maladus dut-il crevare, Et mori de suo malo?

BACHELIERUS. Juro.

PRAESES. Ego, cum isto boneto Venerabili et docto, Dono tibi et concedo Puissanciam, vertutem atque licentiam Medicinam cum methodo faciendi Id est, Clysterizandi, Seignandi, Purgandi, Sangsuandi, Ventousandi, Sacrificandi, Percandi, Taillandi, Coupandi, Trepanandi, Brulandi, Uno verbo, selon les formes, atque impune occidendi Parisiis et per totem terram; Rendes, Domine, his messioribus gratiam.

Second Entry of the BALLET.

All the DOCTORS and APOTHECARIES come and do him reverence.

BACHELIERUS. Grandes doctres doctrinae De la rhubarbe et du sene Ce seroit sans douta a moi chosa folla, Inepta et ridicula, Si j'alloibam m'engageare Vobis louangeas donare, Et entreprenoibam ajoutare Des lumieras au soleillo, Des etoilas au cielo, Des flammas a l'inferno Des ondas a l'oceano, Et des rosas au printano. Agreate qu'avec uno moto, Pro toto remercimento, Rendam gratias corpori tam docto. Vobis, vobis debeo Bien plus qu'a nature et qu'a patri meo: Natura et pater meus Hominem me habent factum; Mais vos me (ce qui est bien plus) Avetis factum medicum Honor, favor et gratia, Qui, in hoc corde que voila, Imprimant ressentimenta Qui dureront in secula.

CHORUS. Vivat, vivat, vivat, vivat, cent fois vivat, Novus doctor, qui tam bene parlat! Mille, mille annis, et manget et bibat, Et seignet et tuat!

Third Entry of the BALLET.

All the DOCTORS and APOTHECARIES dance to the sound of instruments and voices, the clapping of hands, and the beating of APOTHECARIES' mortars.

CHIRURGUS. Puisse-t-il voir doctas Suas ordonnancias, Omnium chirurgorum, Et apothicarum Remplire boutiquas!

CHORUS. Vivat, vivat, vivat, vivat, cent fois vivat, Novus doctor, qui tam bene parlat! Mille, mille annis, et manget et bibat, Et seignet et tuat!

APOTHICARIUS. Puissent toti anni Lui essere boni Et favorabiles Et n'habere jamais Entre ses mains, pestas, epidemias Quae sunt malas bestias; Mais semper pluresias, pulmonias In renibus et vessia pierras, Rhumatismos d'un anno, et omnis generis fievras, Fluxus de sanguine, gouttas diabolicas, Mala de sancto Joanne, Poitevinorum colicas Scorbutum de Hollandia, verolas parvas et grossas Bonos chancros atque longas callidopissas.

BACHELIERUS. Amen.

CHORUS. Vivat, vivat, vivat, vivat, cent fois vivat, Novus doctor, qui tam bene parlat! Mille, mille annis, et manget et bibat, Et seignet et tuat!

Fourth Entry of the BALLET.

All the DOCTORS and APOTHECARIES go out according to their rank, as they came in.

THE END.



FOOTNOTES:

[1] As usual, Argan only counts half; even after he has reduced the charge.

[2] Thomas Diafoirus is evidently going to base some compliment on the belle-mere. The only way out of the difficulty in English seems to be to complete the sentence somewhat.

[3] Harvey's treatise on the circulation of the blood was published in 1628. His discovery was violently opposed for a long time afterwards.

[4] Moliere seems to refer to Dr. Guenaut, who was said to have killed with antimony (his favourite remedy) his wife, his daughter, his nephew, and two of his sons-in-law.—AIME MARTIN.

[5] Oublies; now called plaisirs. "Wafers" would perhaps have been the right rendering in Moliere's time.

[6] This piece is composed of a mixture of dog-Latin, French, &c. and is utterly untranslateable.

[7] It is said that it was when uttering this word that Moliere gave way to the illness from which he had long suffered.

THE END