1118 Sess. VI, cap. 7.

1119 This thesis is not, however, so certain that it would be wrong to contradict it, as has actually been done by Scotus, Durandus, and others. Cfr. Suarez, De Gratia, VI, 9, 12.

1120 Cfr. St. Thomas, Summa Theol., 1a 2ae, qu. 57 sqq. That the cardinal virtues are four in number, St. Thomas proves as follows: "[Bonum rationis] potest dupliciter considerari: uno modo, prout habet rationein consiliabilis et eligibilis, secundum quam ratio circa illud operatur et sic est prudentia, quae est media inter intellectuales et morales; ... alio modo, secundum quod habet rationem boni appetibilis. Ad appetitum autem duo pertinent, scil. actio et passio; passio autem est in irascibili et concupiscibili. Circa actiones ergo est iustitia, circa passiones irascibiles est fortitudo, circa passiones concupiscibiles est temperantia. Et sic sunt quatuor virtutes cardinales." (Comment. in Quatuor Libros Sent., III, dist. 33, qu. 2, art. 1, solut. 3.)

1121 Wis. VIII, 7: "Et si iustitiam quis diligit, labores huius magnas habent virtutes; sobrietatem enim et prudentiam docet [Deus] et iustitiam et virtutem, quibus utilius nihil est in vita hominibus."

1122 Ez. XI, 19 sq.: "Et auferam cor lapideum de came eorum et dabo eis cor carneum, ut in praeceptis meis ambulent et iudicia mea custodiant."

1123 Cfr. Jer. XXXI, 33; Col. I, 10 sq.; 1 John II, 27.

1124 In Ps., 83: "Istae virtutes nunc in convalle plorationis per gratiam Dei donantur nobis."

1125 Hom. in Ezech., I, 5, n. 11: "In fide enim, spe atque caritate, et in aliis bonis, sine quibus ad coelestem patriam non potest perveniri, ... perfectorum corda [Spiritus Sanctus] non deserit."

1126 Summa Theol., 1a 2ae, qu. 63, art. 3: "Oportet effectus esse suis causis et principiis proportionatos. Omnes autem virtutes tam intellectuales quam morales, quae ex nostris actibus acquiruntur, procedunt ex quibusdam naturalibus principiis in nobis praeexistentibus.... Loco quorum naturalium principiorum conferuntur nobis a Deo virtutes theologicae, quibus ordinamur ad finem supernaturalem.... Unde oportet quod his etiam virtutibus theologicis proportionaliter respondeant alii habitus divinitus causati in nobis, qui sic se habent ad virtutes theologicas sicut se habent virtutes morales et intellectuales ad principia naturalia virtutum." For further information on this subject consult Heinrich-Gutberlet, Dogmatische Theologie, Vol. VIII, 471, Mainz 1897; Schiffini, De Gratia Divina, pp. 319 sqq., Freiburg 1901; Van Noort, De Gratia Christi, pp. 161 sqq., Amsterdam 1908.

1127 Cfr. Gregory of Valentia, Comment. in S. Theol., 1a 2ae, disp. 5, qu. 8, p. 1: "Dona Spiritus S. potentias animae perficiunt ad actiones quasdam heroicas, ... qua ratione peculiariter procedunt ex divino quodam Spiritus S. instinctu, quo mens nostra plerumque mirabiliter solet agi et impelli ad quaedam opera praestantia et rara.... Atque ita in usu donorum homo potius agitur, in usu autem virtuturn se habet potius ut agens." Cfr. Simar, Dogmatik, Vol. II, 4th ed., pp. 641 sqq., Freiburg 1899; Van Noort, De Gratia Christi, pp. 174 sqq.

1128 Rom. VIII, 9 sqq.

1129 Cfr. Is. XI, 1 sqq.; LXI, 1; Luke IV, 18.

1130 "Da tuis fidelibus, in te confitentibus, sacrum septenarium." (Missale Rom., Sequence for Whit Sunday.) For a more detailed treatment of the subject dealt with in Thesis III consult J. Kleutgen, Theologie der Vorzeit, Vol. II, 2nd ed., pp. 365 sqq., Muenster 1872; C. Weiss, S. Thomae Aquinatis de Septem Donis Spiritus S. Doctrina, Vienne 1895; J. Regler, Die sieben Gaben des Hl. Geistes in ihrer Bedeutung fuer das christliche Leben, Ratisbon 1899; Schiffini, De Gratia Divina, pp. 337 sqq., Freiburg 1901. On the connection of the gifts of the Holy Ghost with the beatitudes (cfr. Matth. V, 3 sqq.) and the "twelve fruits of the Holy Ghost" (cfr. Gal. V, 22 sq.), see St. Thomas, Summa Theol., 1a 2ae, qu. 69 and 70. The student may also consult Suarez, De Gratia, VI, 10, and Vasquez, Comment. in S. Theol., III, disp. 44, cap. 2.

1131 Cfr. St. Bonaventure, Compendium Theol. Verit., I, 9: "In iustificatione duplex caritas nobis datur, scil. creata et increata: illa qua diligimus, et illa qua diligimur.... Ex his colligitur, quod licet Deus sit in omnibus per essentiam, praesentiam et potentiam, non tamen habetur ab omnibus per gratiam."

1132 John XIV, 16 sq.: "... alium Paraclitum dabit vobis, ut maneat vobiscum in aeternum.... Vos autem cognoscetis eum, quia apud vos manebit et in vobis (ἐν ὑμῖν) erit."

1133 Rom. V, 5: "Caritas Dei diffusa est in cordibus nostris per Spiritum sanctum, qui datus est nobis."

1134 Rom. VIII, 11: "Quodsi Spiritus eius, qui suscitavit Iesum a mortuis, habitat in vobis (οἰκεῖ ἐν ὑμῖν), qui suscitavit Iesnm Christum a mortuis, vivificabit et mortalia corpora vestra propter inhabitantem Spiritum eius in vobis (διὰ τοῦ ἐνοικοῦντος αὐτοῦ πνεύματος ἐν ὑμῖν)."

1135 "Nescitis, quia templum Dei (ναὸς Θεοῦ) estis et Spiritus Dei habitat in vobis (οἰκεῖ ἐν ὑμῖν)?... Templum enim Dei sanctum est, quod estis vos."

1136 1 Cor. 6, 19: "An nescitis, quoniam membra vestra templum sunt Spiritus S., qui in vobis est, quem habetis a Deo et non estis vestri?" Cfr. Rom. VIII, 9; Gal. IV, 6; 2 Cor. VI, 16.

1137 Ep. ad Serap., I, n. 24.

1138 θεοποιοῦνται.

1139 Contra Eunom., I, V.

1140 Dialog., VII, per totum.

1141 De Trinitate, XV, n. 36: "Ita enim datur sicut donum Dei, ut etiam seipsum det sicut Deus."

1142 Serm., 144, c. 1: "Gratia quippe Dei donum Dei est; donum autem maximum ipse Spiritus Sanctus est, et ideo gratia dicitur."

1143 Enchiridion, c. 37: "Et utique Spiritus Sanctus Dei donum est, quod quidem et ipsum est aequale donanti; et ideo Deus est etiam Spiritus Sanctus, Patre Filioque non minor." Additional Patristic texts of like tenor in Petavius, De Trinitate, l. VIII, cap. 4 sq.: Franzelin, De Deo Trino, thes. 43; J. Kleutgen, Theologie der Vorseit, Vol. II, 2nd ed., pp. 369 sqq.

1144 Cfr. Pohle-Preuss, The Divine Trinity, pp. 230 sqq.

1145 John XIV, 23: "Si quis diligit me, sermonem meum servabit, et Pater meus diliget eum, et ad eum veniemus et mansionem (μονήν) apud eum faciemus."

1146 Ep. 1 ad Serap., n. 30: "Ex his una Trinitatis ἐνέργεια ostenditur ... profecto quum Dominus ait: Veniemus ego et Pater, simul venit Spiritus, non alio modo quam ut Filius in nobis habitaturus."

1147 De Trinit., XV, 18, 32: "Dilectio igitur, quae ex Deo est et Deus est, proprie Spiritus S. est, per quem diffunditur in cordibus nostris Dei caritas, per quam nos tota inhabitat Trinitas."

1148 For a more detailed treatment see Franzelin, De Deo Trino, thes. 43-48, Rome 1881.

1149 Cfr. Pseudo-Dionys. Areop., De Hier. Eccl., 1, 3 (Migne, P. G., III, 376): Ἡ δὲ θέωσις ἐστιν ἡ πρὸς Θεὸν ἀφομοίωσίς τε καὶ ἕνωσις.

1150 Cfr. Petavius, De Trinit., VIII, 7, 12: "Ostendimus enim non semel, coniunctionem illam Spiritus S. neque φυσικήν neque ὑποστατικήν esse, h. e. neque naturalem neque personalem, quasi una fiat ex ambobus natura vel persona. Non enim quia et illi per adoptionis gratiam filii Dei sunt, ait Augustinus (In Ps. 67), ideo quisquam illorum est unigenitus. Neque enim ex personarum duarum copulatione unum aliquid per sese, sed κατα συμβεβηκός potest effici."

1151 Cfr. Pohle-Preuss, The Divine Trinity, pp. 244 sqq.

1152 Cfr. Scheeben, Die Mysterien des Christentums, 2nd ed., p. 165, Freiburg 1898.

1153 Cfr. John XIV, 23; XVII, 20 sqq.

1154 Gutberlet takes middle ground between the two theories and tries to reconcile them. Cfr. Heinrich-Gutberlet, Dogmatische Theologie, Vol. VIII, 468. See also A. Rademacher, Die uebernatuerliche Lebensordnung nach der paulinischen und johanneischen Theologie, pp. 193 sqq., Freiburg 1903.

1155 Cfr. R. F. Clarke, S. J., Logic, p. 174.

1156 "Fides fiducialis," v. supra, pp. 255 sqq.

1157 Sess. VI, cap. 9; Denzinger-Bannwart, n. 684.

1158 Sess. VI, can. 13-15; Denzinger-Bannwart, n. 823 sqq.

1159 1 Cor. IV, 4: "Nihil enim mihi conscius sum, sed non in hoc iustificatus sum; qui autem iudicat me, Dominus est."

1160 1 Cor. IX, 27: "Castigo corpus meum et in servitutem redigo, ne forte, quum aliis praedicaverim, ipse reprobus (ἀδόκιμος) efficiar."

1161 Phil. II, 12: "Cum metu et tremore vestram salutem operamini." Other Scriptural texts in Bellarmine, De Iustificatione, III, 4 sqq. For the solution of certain exegetical difficulties see the same author, op. cit., III, 9, and Tepe, Instit. Theol., Vol. III, pp. 210 sqq., Paris 1896.

1162 Hom. in I. Epist. ad Cor., 2.

1163 Eccles. IX, 1 sq.: "Nescit homo, utrum amore an odio dignus, etc."

1164 Hieronymus in h. l. (Migne, P. L., XXIII, 1080): "In futuro igitur scient omnia et in vultu eorum sunt omnia, i.e. antecedet eos, quum de hac vita decesserint, notitia istius rei quia tunc est iudicum et nunc certamen. Et quicunque adversa sustinent, utrum per amorem Dei sustineant, ut Iob, an per odium, ut plurimi peccatores, nunc habetur incertum."

1165 Ep., VII, 25: "Rem et inutilem et difficilem postulasti: difficilem quidem, quia ego indignus sum, cui revelatio fieri debeat; inutilem vero, quia secura de peccatis tuis fieri non debes, nisi quum iam in die vitae tuae ultimo plangere eadem peccata minime valebis." The Patristic argument is more fully developed by Bellarmine, De Iustif., III, 7.

1166 Dogmengeschichte, Vol. III, p. 617.

1167 Conc. Trident., Sess. VI, cap. 9: "Sicut nemo pius de Dei misericordia, de Christi merito deque sacramentorum efficacia dubitare debet, sic quilibet, dum seipsum suamque propriam infirmitatem et indispositionem respicit, de sua gratia formidare et timere potest, quum nullus scire valeat certitudine fidei, cui non potest subesse falsum, se gratiam Dei esse consecutum." (Denzinger-Bannwart, n. 802.)

1168 "Peirorem sequitur semper conclusio partem." Cfr. Clarke, Logic, p. 322.

1169 Cfr. Conc. Trident., Sess. VI, can. 16: "Si quis magnum illud usque in finem perseverantiae donum se certo habiturum absoluta et infallibili certitudine dixerit, nisi hoc speciali revelatione didicerit, anathema sit." (Denzinger-Bannwart, n. 826.)

1170 In his little treatise De Certitudine Gratiae.

1171 Sess. VI, cap. 9: "... iustificatos absque ulla dubitatione apud semetipsos statuere, se esse iustificatos."

1172 Rom. VIII, 38 sq.: "Certus sum enim (πέπεισμαι=persuasum habeo), quia neque mors neque vita ... poterit nos separare a caritate Dei, quae est in Christo Iesu."

1173 Tract. in Ioa., I, 3, 5, n. 10: "Quid nos scimus? Quia transivimus de morte ad vitam. Unde scimus? Quia diligimus fratres. Nemo interroget hominem, redeat unusquisque ad cor suum; si ibi invenerit caritatem fraternam, securus sit, quia transiit a morte ad vitam."

1174 Cfr. the Imitation of Christ by Thomas a Kempis, III, 54 sqq. On the whole subject of this subdivision the student may profitably consult the Summa Theologica of St. Thomas, 1a 2ae, qu. 112, art. 5; Suarez, De Gratia, IX, 9-11, and Billuart, De Gratia, diss. 6, art. 4.

1175 Serm. de Nativitate Mariae: "Omnes Christiani aeque magni sumus sicut mater Dei, et aeque sancti sicut ipsa."

1176 Sess. VI, cap. 7: "Iustitiam in nobis recipientes, unusquisque suam secundum mensuram, quam Spiritus Sanctus partitur singulis prout vult, et secundum propriam cuiusque dispositionem et cooperationem." (Denzinger-Bannwart, n. 799.)

1177 Sess. VI, cap. 10: "Iustificati ... in ipsa iustitia per Christi gratiam accepta, cooperante fide bonis operibus crescunt atque magis iustificantur." (Denzinger-Bannwart, n. 803.)

1178 Sess. VI, can. 24: "Si quis dixerit, iustitiam acceptam non conservari atque etiam augeri coram Deo per bona opera, sed opera ipsa fructus solummodo et signa esse iustificationis adeptae, non autem ipsius augendae causam, anathema sit." (Denzinger-Bannwart, n. 834.)

1179 Prov. IV, 18: "Iustorum autem semita quasi lux splendens procedit et crescit usque ad perfectam diem."

1180 Ecclus. XVIII, 22: "Non impediaris orare semper et ne verearis usque ad mortem iustificari, quoniam merces Dei manet in aeternum."

1181 2 Pet. III, 18: "Crescite vero in gratia et in cognitione Domini nostri et Salvatoris Iesu Christi."

1182 2 Cor. IX, 10: "[Deus] augebit incrementa frugum iustitiae vestrae."

1183 Eph. IV, 7: "Unicuique autem nostrum data est gratia secundum mensuram donationis Christi."

1184 Apoc. XXII, 11 sq.: "Qui iustus est, iustificetur adhuc, et sanctus sanctificetur adhuc. Ecce venio cito et merces mea mecum est, reddere unicuique secundum opera sua." Cfr. Bellarmine, De Iustific., III, 16.

1185 Contra Iovin., II, n. 23: "Unicuique nostrum data est gratia iuxta mensuram gratiae (Eph. 4, 7); non quod mensura Christi diversa sit, sed tantum gratiae eius infunditur, quantum valemus haurire."

1186 Ep., 167, n. 13: "Induti sunt sancti iustitia (Job 29, 14), alius magis, alius minus; et nemo hic vivit sine peccato et hoc alius magis, alius minus: optimus autem est qui minimum."

1187 Summa Theol., 1a 2ae, qu. 112, art. 4, ad 3: "Vita naturalis pertinet ad substantiam hominis, et ideo non recipit magis et minus; sed vitam gratiae participat homo accidentaliter, et ideo eam potest homo magis vel minus habere." On the teaching of Tradition cfr. Alb. a Bulsano, Instit. Theol. Dogmat., ed. G. a Graun, O. Cap., Vol. II, p. 254, Innsbruck 1894.

1188 Ecclus. XVIII, 22; Apoc. XXII, 11.

1189 Cfr. Vasquez, Comment. in Summam Theol., 1a 2ae, disp. 221, cap. 9, n. 77.

1190 Ecclus. XIX, 1: "Qui spernit modica, paulatim decidet." For a fuller treatment of this subject we refer the student to St. Thomas, Summa Theol., 2a 2ae, qu. 24, art. 10.

1191 V. supra, pp. 328 sqq.

1192 Cfr. Suarez, Disp. Metaph., l. II, disp. 16.

1193 The authority of St. Thomas himself can be invoked by neither party to this controversy. Cfr. Sylvius, Comment. in S. Theol., 2a 2ae, qu. 24, art. 3.

1194 For a fuller treatment of this topic see Tepe, Instit. Theol., Vol. III, pp. 217 sqq.

1195 V. supra, pp. 336 sqq.

1196 Suarez, De Gratia, IX, 2, 13.

1197 Suarez, op. cit., IX, 4, 15.

1198 Sess. VI, cap. 10: "Hoc vero iustitiae incrementum petit sancta Ecclesia, quum orat: Da nobis, Domine, fidei, spei et caritatis augmentum." (Denzinger-Bannwart, n. 803). Cfr. De Lugo, De Fide, disp. 16, sect. 2.

1199 Cfr. St. Thomas, Summa Theol., 2a 2ae, qu. 24, art. 7.

1200 Cfr. Pohle-Preuss, Christology, pp. 231 sqq.

1201 Cfr. Pohle-Preuss, Mariology, pp. 24 sqq.

1202 For a more elaborate treatment the reader is referred to Suarez, De Gratia, IX, 6, 11, and Schiffini, De Gratia Divina, pp. 570 sq., Freiburg 1901.

1203 Sess. VI, can. 23: "Si quis hominem semel iustificatum dixerit amplius peccare non posse neque gratiam amittere atque ideo eum, qui labitur et peccat, numquam vere fuisse iustificatum; ... anathema sit." (Denzinger-Bannwart, n. 833.)

1204 Sess. VI, can. 27: "Si quis dixerit, nullum esse mortale peccatum nisi infidelitatis, aut nullo alio quantumvis gravi et enormi praeterquam infidelitatis peccato semel acceptam gratiam amitti, anathema sit." (Denzinger-Bannwart, n. 837).

1205 Sess. VI, cap. 11: "Licet in hac mortali vita quantumvis sancti et iusti in levia saltem et quotidiana, quae etiam venialia dicuntur, peccata quandoque cadant, non propterea desinunt esse iusti."

1206 Ez. XVIII, 24: "Si autem averterit se iustus a iustitia sua, et fecerit iniquitatem secundum omnes abominationes, quas operari solet impius, numquid vivet? Omnes iustitiae eius, quas fecerat, non recordabuntur; in praevaricatione, qua praevaricatus est, et in peccato suo, quod peccavit, in ipsis morietur."

1207 Matth. XXVI, 41: "Vigilate et orate, ut non intretis in tentationem."

1208 1 Cor. X, 12: "Qui se existitmat stare, videat ne cadat."

1209 1 Cor. VI, 9 sq.: "Nolite errare, neque fornicarii neque idolis servientes neque adulteri neque molles neque masculorum concubitores neque fures neque avari neque ebriosi neque maledici neque rapaces regnum Dei possidebunt." Cfr. Conc. Trident., Sess. VI, cap. 15 (Denzinger-Bannwart, n. 808).

1210 1 John III, 9: "Omnis, qui natus est ex Deo, peccatum non facit: quoniam semen ipsius in eo manet, et non potest peccare, quoniam ex Deo natus est."

1211 Contra Iovin., 1. II: "Propterea scribo vobis, filioli mei, omnis qui natus est ex Deo, non peccat, ut non peccetis et tamdiu sciatis vos in generatione Domini permanere, quamdiu non peccaveritis." On the different interpretations of 1 John III, 9, an admittedly difficult text, see Bellarmine, De Iustific., III, 15.

1212 De Corrept. et Gratia, c. VI, n. 9: "Si iam regeneratus et iustificatus in malam vitam sua voluntate relabitur, certe iste non potest dicere: Non accepti, quia acceptam gratiam Dei suo in malum libero amisit arbitrio."

1213 Hom. in Ez., 9, 1: "Sicuti qui a fide recedit, apostata est, ita qui ad perversum opus, quod deseruerit, redit, ab omnipotente Deo apostata deputatur, etiamsi fidem tenere videatur; unum enim sine altero nil prodesse valet, quia nec fides sine operibus nec opera adiuvant sine fide."

1214 For the solution of certain difficulties see Schiffini, De Gratia Divina, pp. 591 sqq. On the penitential discipline of the early Church cfr. G. Rauschen, Eucharist and Penance in the First Six Centuries, pp. 152 sqq., St. Louis 1913.

1215 Cfr. Conc. Trident., Sess. VI, can. 28: "Si quis dixerit, amissa per peccatum gratia simul et fidem semper amitti, aut fidem quae remanet non esse veram fidem, licet non sit viva, aut eum qui fidem sine caritate habet, non esse Christianum, anathema sit." (Denzinger-Bannwart, n. 838.)

1216 Cfr. Conc. Trident., Sess. VI, cap. 15: "Non modo infidelitate, per quam et ipsa fides amittitur, sed etiam quocunque alio mortali peccato, quamvis non amittatur fides, acceptam iustificationis gratiam amitti."

1217 Cfr. Prop. Quesnelli damn. a Clemente XI, prop. 57: "Totum deest peccatori, quando ei deest spes, et non est spes in Deo, ubi non est amor Dei." (Denzinger-Bannwart, n. 1407.)

1218 V. supra, Section 2.

1219 The questions discussed in this subdivision of our treatise are more fully treated by Ripalda, De Ente Supernaturali, disp. 128, sect. 4, and by Suarez, De Gratia, IX, 3 sqq.

1220 Sess. VI, cap. 16.

1221 V. supra, p. 131.

1222 V. supra, pp. 132 sqq.

1223 Realitas sive existentia meriti.

1224 Conditiones meriti.

1225 Obiecta meriti.

1226 Cfr. Conc. Viennense, A. D. 1311 (Clementin., l. V, tit. 3: "De Haereticis") in Denzinger-Bannwart, n. 471 sqq.

1227 "In omni opere bono iustus peccat." Prop. Lutheri Damnatae A. D. 1520 a Leone X, prop. 31 (Denzinger-Bannwart, n. 771).

1228 "Opus bonum, optime factum est veniale peccatum." Prop. 32, l. c., n. 772.

1229 "Omne opus iusti damnabile est et peccatum mortale, si iudicio Dei iudicetur."

1230 "Inquinamenta et sordes." Instit., III, 12, 4.

1231 Quietism (Michael de Molinos et al.) denied the meritoriousness of good works performed in the "state of passive repose" (quies).

1232 "Debetur merces bonis operibus, si fiant; sed gratia, quae non debetur, praecedit ut fiant." Can. 18 (Denzinger-Bannwart, n. 191.)

1233 Cap. Firmiter: "Non solum autem virgines et continentes, verum etiam coniugati per rectam fidem et operationem bonam placentes Deo ad aeternam merentur beatitudinem pervenire." (Denzinger-Bannwart, n. 430.)

1234 Sess. VI, cap. 16: "Atque ideo bene operantibus usque in finem et in Deo sperantibus proponenda est vita aeterna et tamquam gratia filiis Dei per Christum Iesum misericorditer promissa et tamquam merces ex ipsius Dei promissione bonis ipsorum operibus et meritis fideliter reddenda." (Denzinger-Bannwart, n. 809.)

1235 Sess. VI, can. 25: "Si quis in quolibet bono opere iustum saltem venialiter peccare dixerit, aut quod intolerabilius est, mortaliter atque ideo poenas aeternas mereri, tantumque ob id non damnari quia Deus ea opera non imputat ad damnationem, anathema sit." (Denzinger-Bannwart, n. 835.)

1236 Sess. VI, can. 26: "Si quis dixerit, iustos non debere pro bonis operibus, quae in Deo fuerint facta, exspectare et sperare aeternam retributionem a Deo per eius misericordiam et Iesu Christi meritum, si bene agendo et divina mandata custodiendo usque in finem perseveraverint, anathema sit." (Denzinger-Bannwart, n. 836.)

1237 Sess. VI, can. 32: "Si quis dixerit, ... ipsum iustificatum bonis operibus, quae ab eo per Dei gratiam et Iesu Christi meritum, cuius vivum membrum est, fiunt, non vere mereri augmentum gratiae, ... anathema sit." (Denzinger-Bannwart, n. 842.)

1238 Cfr. Denzinger-Bannwart, n. 1221 sqq.

1239 Wisd. V, 16: "Iusti autem in perpetuum vivent et apud Dominum est merces eorum."

1240 Ecclus. XVIII, 22: "Ne verearis usque ad mortem iustificari, quoniam merces Dei manet in aeternum." Cfr. Gen. XV, 1.

1241 Matth. V, 12: "Gaudete et exultate, quoniam merces vestra copiosa est in caelis."

1242 Rom. II, 6 sq.: "... qui reddet unicuique secundum opera eius, iis quidem, qui secundum patientiam boni operis gloriam et honorem et incorruptionem quaerunt, vitam aeternam."

1243 2 Tim. IV, 7 sq.: "Bonum certamen certavi, cursum consummavi, fidem servavi. In reliquo reposita est mihi corona iustitiae, quam reddet mihi Dominus in illa die iustus iudex; non solum autem mihi, sed et iis qui diligunt adventum eius." Cfr. 1 Cor. IX, 25.

1244 1 Cor. III, 8: "Unusquisque autem propriam mercedem accipiet, secundum suum laborem."

1245 Col. III, 23 sq.: "Quodcunque facitis, ex animo operamini sicut Domino et non hominibus, scientes quod a Domino accipietis retributionem haereditatis."

1246 Iac. I, 12: "Beatus vir, qui suffert tentationem, quoniam, quum probatus fuerit, accipiet coronam vitae, quam repromisit Deus diligentibus se."

1247 Apoc. II, 10: "Esto fidelis usque ad mortem, et dabo tibi coronam vitae." For additional Scripture texts see Bellarmine, De Iustificatione, V, 3, 5.

1248 Ep. ad Rom., IV, 1.

1249 Adv. Haer., IV, 37.

1250 De Offic., I, 15, 57: "Nonne evidens est, meritorum aut praemia aut supplicia post mortem manere?"

1251 De Moribus Ecclesiae, I, 25: "Vita aeterna est totum praemium, cuius promissione gaudemus, nec praemium potest praecedere merita priusque homini dari, quam dignus est. Quid enim hoc iniustius et quid iustius Deo? Non ergo debemus poscere praemia, antequam mereamur accipere."

1252 Ep. ad Sixt., 194, n. 20: "Sicut merito peccati tamquam stipendium redditur mors, ita merito iustitiae tamquam stipendium vita aeterna.... Unde etiam et merces appellatur plurimis s. Scripturarum locis." Other Patristic texts inculcating the meritoriousness of good works performed in the state of grace can be found in Bellarmine, De Iustif., V, 4, 6. For the solution of objections raised against the Patristic argument consult Schiffini, De Gratia Divina, pp. 609 sqq.

1253 Cfr. St. Thomas, Summa Theol., 1a 2ae, qu. 21, art. 4.

1254 Cfr. Prop. Baii damn, a Pio V, 13 (Denzinger-Bannwart, n. 1013): "Opera bona a filiis adoptionis facta non accipiunt rationem meriti ex eo, quod fiunt per Spiritum adoptionis inhabitantem corda filiorum Dei, sed tantum ex eo, quod sunt conformia legi quodque per ea praestatur obedientia legi."

1255 Cfr. Conc. Trident., Sess. VI, cap. 16: "Absit, ut Christianus homo in se ipso vel confidat vel glorietur, et non in Domino, cuius tanta est erga homines bonitas, ut eorum velit esse merita, quae sunt ipsius dona."

1256 Conc. Florent., A. D. 1439, (apud Denzinger-Bannwart, n. 693): "... et intueri clare ipsum Deum trinum et unum, sicuti est, pro meritorum tamen diversitate alium alio perfectius."

1257 V. supra, pp. 356 sqq.

1258 Conc. Trident., Sess. XIV, cap. 8: "Ita non habet homo, unde glorietur, sed omnis gloriatio nostra in Christo est, in quo vivimus, in quo movemur, in quo satisfacimus facientes fructus dignos poenitentiae, qui ex illo vim habent, ab illo offeruntur Patri et per illum acceptantur a Patre." (Denzinger-Bannwart, n. 904.)

1259 Cfr. Conc. Trident., Sess. VI, can. 33: "Si quis dixerit, per hanc doctrinam catholicam de iustificatione, a s. Synodo hoc praesenti decreto expressam, aliqua ex parte gloriae Dei vel meritis Iesu Christi D. N. derogari, et non potius veritatem fidei nostrae, Dei denique ac Christi Iesu gloriam illustrari, anathema sit."

1260 Cfr. Bellarmine, De Iustificatione, V, 7. See also the article on "Merit" in the Catholic Encyclopedia, Vol. X.

1261 Sess. VI, cap. 16: "vere promeruisse;" Sess. VI, can. 32: "vere mereri."

1262 Hist. Conc. Trident., VIII, 4.

1263 "Operibus post acceptam iustificationem peractis adeoque divina gratia informatis redditisque ob merita Christi potentioribus, cuius vivum membrum est is qui ea peragit, omnes concedebant rationem meriti condigni ad conservandam augendamque eandem gratiam aeternaeque felicitatis consequendam." (Pallavicini, l.c.)

1264 V. infra, Sect. 2.

1265 Heb. VI, 10: "Non enim iniustus est Deus, ut obliviscatur operis vestri."

1266 2 Tim. IV, 8: "... reposita est mihi," etc. See note 24, supra, p. 403.

1267 Iac. I, 12: "Beatus vir, qui suffert tentationem," etc. V. supra, note 27, p. 403.

1268 Wisd. III, 5: "Deus tentavit eos et invenit illos dignos se."

1269 2 Thess. I, 4 sq.: "In omnibus persecutionibus vestris et tribulationibus, quas sustinetis in exemplum iusti iudicii Dei, ut digni habeamini in regno Dei, pro quo et patimini."

1270 Apoc. III, 4: "Ambulabunt mecum in albis, quia digni sunt."

1271 Matth. XXV, 34 sq.: "Venite, benedicti Patris mei, possidete paratum vobis regnum a constitutione mundi; esurivi enim et dedistis mihi manducare...."

1272 1 John III, 9.

1273 Summa Theol., 1a 2ae, qu. 114, art. 3, ad 3: "Gratia Spiritus S., quam in praesenti habemus, etsi non sit aequalis gloriae in actu, est tamen aequalis in virtute, sicut semen arboris, in quo est virtus ad totam arborem. Et similiter per gratiam inhabitat hominem Spiritus S., qui est sufficiens causa vitae aeternae, unde et dicitur esse pignus haereditatis nostrae."

1274 Summa Theol., 1a, qu. 21, art. 4, ad 1.

1275 Luke VI, 38: "Date, et dabitur vobis: mensuram bonam, et confectam, et coagitatam, et supereffluentem dabunt in sinum vestrum." Cfr. Prop. Baii damn. A. D. 1567 a Pio V, 14 (Denzinger-Bannwart, n. 1014): "Opera bona iustorum non accipient in die iudicii extremi mercedem ampliorem, quam iusto Dei iudicio mereantur accipere." For further information on this topic consult Bellarmine, De Iustificatione, V, 19; De Lugo, De Poenitentia, disp. 24, n. 10. The Thomistic axiom, "Deus punit citra condignum et remunerat ultra condignum" and Baius' condemned proposition are interpreted somewhat differently than we have explained them by Suarez, De Gratia, XII, 31, 14. On the general argument of this Section the student may profitably consult St. Bonaventure, Breviloquium, P. V, 12; Billuart, De Gratia, diss. 8, art. 3; Tepe, Instit. Theol., Vol. III, pp. 226 sqq., Paris 1896; Chr. Pesch, Praelect. Dogmat., Vol. V, 3rd ed., pp. 218 sqq., Freiburg 1908; Schiffini, De Gratia Divina, pp. 614 sqq., Freiburg 1901.

1276 Eph. VI, 8: "Scientes, quoniam unusquisque, quodcunque fecerit bonum, hoc recipiet a Domino."

1277 2 Cor. V, 10: "Omnes enim nos manifestari oportet ante tribunal Christi, ut referat unusquisque propria corporis, prout gessit, sive bonum sive malum."

1278 Cfr. St. Thomas, Summa Theol., 1a 2ae, qu. 114, art. 1, ad 1: "Homo, in quantum propria voluntate facit illud quod debet, meretur; alioquin actus iustitiae, quo quis reddit debitum, non esset meritorius."

1279 Cfr. Suarez, De Gratia, X, 2, 5 sqq.

1280 Cfr. Pohle-Preuss, God the Author of Nature and the Supernatural, pp. 291 sqq.

1281 1 Cor. IX, 17: "Si enim volens hoc ago, mercedem habeo."

1282 Matth. XIX, 17: "Si autem vis ad vitam ingredi, serva mandata."

1283 Contra Jovin., 1. II, n. 3: "Ubi necessitas est, nec corona nec damnatio est."

1284 For a more extensive treatment of this and allied questions consult Ripalda, De Ente Supernaturali, disp. 74, sect. 3; De Lugo, De Incarnatione, disp. 26, sect. 10, n. 126 sq.

1285 V. supra, pp. 82 sqq.

1286 Especially Banez (Comment. in S. Theol., 1a 2ae, qu. 24, art. 6, dub. 6). This view is also taken by the so-called Augustinians.

1287 Notably Billuart; see his treatise De Gratia, diss. 8, art. 4.

1288 De Iustificatione, V, 15: "Non sufficere, si quis ad initium anni vel mensis vel etiam diei generali quadam intentione referat omnia sua futura opera in Deum, sed necesse esse ut illud ipsum opus particulare referatur in Deum, quod postea faciendum est."

1289 Summa Theologica, 1a 2ae, qu. 114, art. 4: "Et ideo meritum vitae aeternae primo pertinet ad caritatem, ad alias autem virtutes secundario, secundum quod earum actus a caritate imperantur." And again, l.c., ad 3: "Similiter etiam actus patientiae et fortitudinis non est meritorius, nisi aliquis ex caritate haec operetur." On the true sense of these passages cfr. Schiffini, De Gratia Divina, pp. 647 sqq.

1290 Cfr. Prop. damn. ab Innocentio XI, prop. 6 (Denzinger-Bannwart, n. 1156): "Probabile est, ne singulis quidem rigorose quinquenniis per se obligare praeceptum caritatis erga Deum."

1291 Cfr. J. Ernst, Die Notwendigkeit der guten Meinung. Untersuchungen ueber die Gottesliebe als Prinzip der Sittlichkeit und Verdienstlichkeit, Freiburg 1905.

1292 De Gratia, IX, 3.

1293 Comment. in S. Theol., 1a 2ae, disp. 220.

1294 Concilium Trident., Sess. VI, cap. 16: "Haec est enim illa corona iustitiae, quam post suum certamen et cursum repositam sibi esse aiebat Apostolus a iusto iudice sibi reddendam, non solum autem sibi, sed et omnibus qui diligunt adventum eius. Quum enim ille ipse Christus Iesus tamquam caput in membra et tamquam vitis in palmites in ipsos iustificatos iugiter virtutem influat, quae virtus bona eorum opera semper antecedit et comitatur et subsequitur et sine qua nullo pacto Deo grata et meritoria esse possent, nihil ipsis iustificatis amplius deesse credendum est, quominus plene illis quidem operibus, quae in Deo [=per Deum; v. Sess. VI, can. 26, 32] sunt facta, divinae legi pro huius vitae statu satisfecisse et vitam aeternam suo etiam tempore, si tamen in gratia decesserint, consequendam vere promeruisse censeantur." (Denzinger-Bannwart, n. 809.)

1295 Cfr. Matth. V, 2 sqq.

1296 Matth. XIX, 16: "Quid boni faciam, ut habeam vitam aeternam?"

1297 Matth. XIX, 17: "Si autem vis ad vitam ingredi, serva mandata."

1298 Cfr. Matth. XIX, 18 sqq.

1299 The Scriptural argument is more fully developed by Tepe, Inst. Theol., Vol. III, pp. 233 sqq.

1300 V. supra, pp. 73 sqq.

1301 On a similar controversy regarding the necessity of the motive of faith, see Pesch, Praelect. Dogmat., Vol. III, 3rd ed., pp. 225 sqq., and Schiffini, De Gratia Divina, pp. 649 sqq.

1302 The Scriptural proof for this proposition will be found in the dogmatic treatise on Eschatology. On the absurdity of the semi-Pelagian hypothesis of merita sub conditione futura see Pohle-Preuss, God: His Knowability, Essence, and Attributes, pp. 375 sq.

1303 Cfr. Prop. Baii damn. 1567 a Pio V, prop. 17 (Denzinger-Bannwart, n. 1017): "Sentiunt cum Pelagio, qui dicunt esse necessarium ad rationem meriti, ut homo per gratiam adoptionis sublimetur ad statum deificum."

1304 John XV, 4: "Sicut palmes non potest ferre fructum a semetipso, nisi manserit in vite, sic nec vos, nisi in me manseritis."

1305 Rom. VIII, 17: "Si autem filii, et haeredes; haeredes quidem Dei, cohaeredes autem Christi." Additional Biblical texts in Bellarmine, De Iustificatione, V, 12 sq.

1306 Comment. in S. Theol., 3a, disp. 6, cap. 4.

1307 Suarez (De Gratia, XII, 22), Ripalda (De Ente Supernaturali, disp. 81), De Lugo (De Incarnatione, disp. 6, sect. 2, n. 37).

1308 Comment. in Sent., II, dist. 29, qu. 1, art. 4.

1309 Cfr. Job XLII, 8; Dan. III, 35.

1310 Cfr. Scotus, Comment. in Sent., I, dist. 17, qu. 2.

1311 Cfr. Pohle-Preuss, God: His Knowability, Essence, and Attributes, PP. 456 sq.

1312 Rom. VIII, 18: "Non sunt condignae passiones huius temporis ad futuram gloriam."

1313 De Perfect. Divin., XIII, 2.

1314 Comment. in S. Theol., 1a 2ae, disp. 214, 223.

1315 De Incarnatione, disp. 3, sect. 1 sq.

1316 Summa Theol., 1a 2ae, qu. 114, art. 1, ad 3: "Dicendum quod, quia actio nostra non habet rationem meriti nisi ex praesuppositione divinae ordinationis, non sequitur quod Deus efficiatur simpliciter debitor nobis, sed sibi ipsi, inquantum debitum est, ut sua ordinatio impleatur."

1317 Iac. I, 12: "Accipiet coronam vitae [St. Paul says: ὁ τῆς δικαιοσύνης στέφανος], quam repromisit (ἐπηγγείλατο) Deus diligentibus se."

1318 Serm., 158, c. 2, n. 2: "Debitor factus est Deus non aliquid a nobis accipiendo, sed quod ei placuit promittendo. Aliter enim dicimus homini: Debes mihi, quia dedi tibi; et aliter dicimus: Debes mihi, quia promisisti mihi. Deo autem nunquam dicimus: Redde mihi, quia dedi tibi. Quid dedimus Deo, quando totum quod sumus et quod habemus boni, ab illo habemus? Nihil ergo ei dedimus.... Illo ergo modo possumus exigere Dominum nostrum ut dicamus: Redde, quod promisisti, quia fecimus quod iussisti, et hoc tu fecisti, quia laborantes iuvisti."

1319 Conc. Trident., Sess. VI, cap. 16: "In Deo sperantibus proponenda est vita aeterna ... tamquam merces ex ipsius Dei promissione bonis ipsorum operibus et meritis fideliter [i.e. ex fidelitate] reddenda." Cfr. Schiffini, De Gratia Divina, pp. 416 sqq.

1320 Sess. VI, can. 32: "Si quis dixerit, iustificatum bonis operibus ... non vere mereri augmentum gratiae, vitam aeternam et ipsius vitae aeternae, si tamen in gratia decesserit, consecutionem atque etiam gloriae augmentum, anathema sit."

1321 See the article on "Merit" in the Catholic Encyclopedia.

1322 V. supra, Ch. II, Sect. 3, Thesis II.

1323 Sess. VI, cap. 8: "Gratis autem iustificari ideo dicimur, quia nihil eorum quae iustificationem praecedunt, sive fides, sive opera, ipsam iustificationis gratiam promeretur; si enim gratia est, iam non ex operibus, alioquin, ut idem Apostolus inquit, gratia iam non est gratia."

1324 V. supra, Sect. 2, No. 2.

1325 De Natura et Gratia, c. 4, n. 4: "Haec Christi gratia, sine qua nec infantes nec aetate grandes salvi fieri possunt, non meritis redditur, sed gratis datur, propter quod et gratia nominatur. Iustificati, inquit (Rom. III, 24; V, 4), gratis per sanguinem ipsius."

1326 Cfr. Conc. Trident., Sess. VI, cap. 6; Sess. VI, cap. 3; Sess. XIV, cap. 4; supra, pp. 286 sqq.

1327 For a more exhaustive treatment of this topic consult Tepe, Instit. Theol., Vol. III, pp. 158 sqq.

1328 See, for example, Suarez, De Gratia, XII, 26: "De auxiliis sufficientibus et necessariis, quae post aliquod meritum de condigno augmenti gratiae dantur, vel offeruntur, probabile est concomitanter cadere sub idem meritum de condigno augmenti gratiae; nam qui meretur de condigno aliquam formam, meretur quidquid connaturaliter sequitur ex tali forma vel ei connaturaliter debetur." On the actual distribution of sufficient grace, v. supra, pp. 167 sqq.

1329 V. supra, pp. 392 sqq.

1330 For a fuller treatment cfr. Tepe, Inst. Theol., Vol. III, pp. 258 sqq., and Chr. Pesch, Praelect. Dogmat., Vol. V, 3rd ed., pp. 237 sqq.

1331 V. supra, Sect. 1.

1332 Sess. VI, cap. 16; v. supra, pp. 400 sq.

1333 Sess. VI, can. 32.

1334 Cfr. Suarez, De Gratia, XII, 29: "Dicendum vitam aeternam et vitae aeternae consecutionem non esse duo praemia distincta, quia mereri mercedem et solutionem mercedis non sunt duae mercedes."

1335 On the reviviscentia meritorum see the treatise on the Sacrament of Penance, Vol. X of this series; cfr. also Schiffini, De Gratia Divina, pp. 661 sqq.

1336 E.g. Ripalda (De Ente Supernat., disp. 89, sect. 1) and De Lugo (De Incarnatione, disp. 3, n. 59).

1337 V. supra, Sect. 2, No. 2.

1338 Cfr. Suarez, De Gratia, XII, 28, and Vasquez, Comment. in S. Theol., 1a 2ae, disp. 219, c. 2.

1339 Despite Bellarmine's contradiction (De Iustificatione, V, 20.)

1340 Cfr. St. Thomas, Summa Theol., 1a 2ae, qu. 122, art. 2, ad 1: "Praeparatio hominis ad gratiam habendam quaedam est simul cum ipsa infusione gratiae; et talis operatio est quidem meritoria, sed non gratiae quae iam habetur, sed gloriae quae nondum habetur."

1341 Cfr. Tepe, Instit. Theol., Vol. III, pp. 266 sqq.

1342 Matth. XVI, 27: "Et tunc reddet unicuique secundum opera eius (κατὰ τὴν πρᾶξιν αὐτοῦ)."

1343 1 Cor. III, 8: "Unusquisque autem propriam mercedem (τὸν ἴδιον μισθόν) accipiet secundum suum laborem (κατὰ τὸν ἴδιον κόπον)."

1344 See Eschatology.

1345 Cfr. St. Thomas Aquinas, Summa Theol., 1a 2ae, qu. 114, art. 8.

1346 De Praed. Sanctorum, c. 2.

1347 V. supra, Sect. 2.

1348 Prominent among the dissenters is Billuart (De Gratia, diss. 8, art. 5).

1349 Summa Theol., 1a 2ae, qu. 114, art. 6, ad 2: "Impetratio orationis innititur misericordiae, meritum autem condigni innititur iustitiae. Et ideo multa orando impetrat homo ex divina misericordia, quae tamen non meretur secundum iustitiam."

1350 Ps. L, 19: "Cor contritum et humiliatum Deus non despicies."

1351 Dan. IV, 24: "Peccata tua eleemosynis redime et iniquitates tuas misericordiis pauperum; forsitan ignoscet delictis tuis."

1352 Ep. ad Sixt., 194, c. 3, n. 9: "Sed nec ipsa remissio peccatorum sine aliquo merito est, si fides hanc impetret. Neque enim nullum est meritum fidei, qua fide ille dicebat: Deus propitius esto mihi peccatori, et descendit iustificatus merito fidelis humilitatis." Cfr. Conc. Trident., Sess. VI, cap. 7 (Denzinger-Bannwart, n. 799): "Hanc dispositionem seu praeparationem iustificatio ipsa consequitur." For a fuller treatment cfr. Suarez, De Gratia, XII, 37.

1353 V. supra, pp. 123 sqq. The student may also consult Tepe, Instit. Theol., Vol. III, pp. 258 sqq., and Bellarmine, De Iustific., V, 22.

1354 Summa Theol., 1a 2ae, qu. 114, art. 7: "Respondeo dicendum quod nullus potest sibi mereri reparationem post lapsum futurum neque merito condigni neque merito congrui."

1355 Lect. in Hebr., III, 6, 10: "Duplex est meritum. Unum quod innititur iustitiae et istud est meritum condigni; aliud quod soli misericordiae innititur, quod dicitur meritum congrui. Et de isto dicit [Paulus], quod iustum est, i.e. congruum, quod homo, qui multa bona fecit, mereatur.... Et isto modo non obliviscitur Deus operis nostri et dilectionis."

1356 Comment. in Sent., IV, dist. 2, qu. 1, art. 2.

1357 Comment. in Sent., II, dist. 28, dub. 2.

1358 De Gratia, XII, 38, 6.

1359 2 Paral. XIX, 2 sq.: "Impio praebes auxilium et his, qui oderunt Dominum, amicitia iungeris et idcirco iram quidem Domini merebaris; sed bona opera inventa sunt in te."

1360 Suarez, De Gratia, XII, 38, 7: "Possunt enim praecedentia merita esse tam pauca et tot peccata postea multiplicata, ut omnino obruant merita et efficiant, ut nullo modo Deum ad misericordiam provocent; secus vero erit, si e contrario merita magna fuerint et peccatum subsequens et rarum sit et excusationem aliquam ex ignorantia vel infirmitate habeat."

1361 Ps. LXX, 9: "Quum defecerit virtus mea, ne derelinquas me."

1362 Cfr. St. Thomas, Summa Theol., 1a 2ae, qu. 114, art. 7, ad 1: "Desiderium, quo quis desiderat reparationem post lapsum, iustum dicitur; et similiter oratio, qua petit eiusmodi reparationem, dicitur iusta, quia tendit ad iustitiam; non tamen ita quod iustitiae innitatur per modum meriti, sed solum misericordiae." Cfr. Schiffini, De Gratia Divina, pp. 687 sq.

1363 V. supra, pp. 136 sqq.

1364 Summa Theol., 1a 2ae, qu. 114, art. 6: "Quia enim homo in gratia constitutus implet Dei voluntatem, congruum est secundum amicitiae proportionem ut Deus impleat hominis voluntatem in salvatione alterius, licet quandoque possit habere impedimentum ex parte illius, cuius aliquis sanctus iustificationem desiderat."

1365 Iac. V, 16: "Orate pro invicem, ut salvemini; multum enim valet deprecatio iusti assidua."

1366 E.g. Abraham, Job, St. Stephen.

1367 E.g. St. Augustine and his mother St. Monica.

1368 Cfr. Suarez, De Gratia, XII, 38, 21.

1369 Summa Theol., 1a 2ae, qu. 114, art. 10: "Dicendum est quod, si temporalia bona considerentur, prout sunt utilia ad opera virtutum, quibus perducimur in vitam aeternam, secundum hoc directe et simpliciter cadunt sub merito, sicut et augmentum gratiae et omnia illa, quibus homo adiuvatur ad perveniendum in beatitudinem post primam gratiam.... Si autem considerentur huiusmodi temporalia bona secundum se, sic non sunt simpliciter bona hominis, sed secundum quid, et ita non simpliciter cadunt sub merito, sed secundum quid, inquantum scil. homines moventur a Deo ad aliqua temporaliter agenda, quibus suum propositum consequuntur Deo favente."

1370 Gen. XV, 1: "Ego ... merces tua magna nimis."

THE END