AN ICELANDIC PRIMER

With Grammar, Notes, and Glossary

By Henry Sweet, M.A.

SECOND EDITION

1895



PREFACE

The want of a short and easy introduction to the study of Icelandic has been felt for a long time—in fact, from the very beginning of that study in England. The Icelandic Reader, edited by Messrs. Vigfusson and Powell, in the Clarendon Press Series, is a most valuable book, which ought to be in the hands of every student; but it still leaves room for an elementary primer. As the engagements of the editors of the Reader would have made it impossible for them to undertake such a work for some years to come, they raised no objections to my proposal to undertake it myself. Meanwhile, I found the task was a more formidable one than I had anticipated, and accordingly, before definitely committing myself to it, I made one final attempt to induce Messrs. Vigfusson and Powell to take it off my hands; but they very kindly encouraged me to proceed with it; and as I myself thought that an Icelandic primer, on the lines of my Anglo-Saxon one, might perhaps be the means of inducing some students of Old English to take up Icelandic as well, I determined to go on.

In the spelling I have not thought it necessary to adhere strictly to that adopted in the Reader, for the editors have themselves deviated from it in their _Corpus Poeticum Boreale_, in the way of separating _ from _ö_, etc. My own principle has been to deviate as little as possible from the traditional spelling followed in normalized texts. There is, indeed, no practical gain for the beginner in writing _tme_ for _tmi_, discarding _ð_, etc., although these changes certainly bring us nearer the oldest MSS., and cannot be dispensed with in scientific works. The essential thing for the beginner is to have _regular_ forms presented to him, to the exclusion, as far as possible, of isolated archaisms, and to have the defective distinctions of the MSS. supplemented by diacritics. I have not hesitated to substitute (¯) for (´) as the mark of length; the latter ought in my opinion to be used exclusively—in Icelandic as well as in Old English and Old Irish—to represent the actual accents of the MSS.

In the grammar I have to acknowledge my great obligations to Noreen's Altisländische Grammatik, which is by far the best Icelandic grammar that has yet appeared—at least from that narrow point of view which ignores syntax, and concentrates itself on phonology and inflections.

The texts are intended to be as easy, interesting, and representative as possible. With such a language, and such a master of it as Snorri to choose from, this combination is not difficult to realise. The beginner is indeed to be envied who makes his first acquaintance with the splendid mythological tales of the North, told in an absolutely perfect style. As the death of Olaf Tryggvason is given in the Reader only from the longer recension of the Heimskringla, I have been able to give the shorter text, which is admirably suited for the purposes of this book. The story of Auðun is not only a beautiful one in itself, but, together with the preceding piece, gives a vivid idea of the Norse ideal of the kingly character, which was the foundation of their whole political system. As the Reader does not include poetry (except incidentally), I have added one of the finest of the Eddaic poems, which is at the same time freest from obscurity and corruption—the song of Thor's quest of his hammer.

In the glossary I have ventured to deviate from the very inconvenient Scandinavian arrangement, which puts _þ_, _æ_, _, right at the end of the alphabet.

I have to acknowledge the great help I have had in preparing the texts and the glossary from Wimmer's Oldnordisk Læsebog, which I consider to be, on the whole, the best reading-book that exists in any language. So excellent is Wimmer's selection of texts, that it was impossible for me to do otherwise than follow him in nearly every case.

In conclusion, it is almost superfluous to say that this book makes no pretension to originality of any kind. If it contributes towards restoring to Englishmen that precious heritage—the old language and literature of Iceland—which our miserably narrow scheme of education has hitherto defrauded them of, it will have fulfilled its purpose.

HENRY SWEET London, February, 1886



GRAMMAR

1. This book deals with Old Icelandic in its classical period, between 1200 and 1350.

PRONUNCIATION

2. The Icelandic alphabet was founded on the Latin, with the addition of _þ_ and _ð_, and of the modified letters _, _, _ø_, which last is in this book written _ö_, _.

Vowels

3. The vowel-letters had nearly the same values as in Old English. Long vowels were often marked by (´). In this book long vowels are regularly marked by (¯)[1]. The following are the elementary vowels and diphthongs, with examples, and key-words from English, French (F.), and German (G.):—

[Footnote 1: Note that the longs of , ö are written æ, , respectively.]

a as in mann (G.) halda (hold) " father rð (advice) e " été (F.) gekk (went) [2] . . . lt (let pret.) " men mnn (men)

[Footnote 2: Where no keyword is given for a long vowel, its sound is that of the corresponding short vowel lengthened.]

æ as in there sær (sea) i " fini (F.) mikill (great) . . . ltill (little) o " beau (F.) orð (word) . . . tk (look) " not hnd (hand) ö " peu (F.) kömr (comes) . . . fra (bring) " peur (F.) gra (make) u " sou (F.) upp (up) . . . hs (house) y " tu (F.) systir (sister) . . . lsa (shine) au " haus (G.) lauss (loose) ei = + i bein (bone) ey = + y leysa (loosen)

4. The unaccented i in systir, etc. (which is generally written e in the MSS.) probably had the sound of y in pity, which is really between i and e. The unacc. u in fru (they went), etc. (which is generally written o in the MSS.) probably had the sound of oo in good.

Note that several of the vowels go in pairs of close and open, thus:

close : e o ö open : æ - -

Consonants

5. Double consonants followed by a vowel must be pronounced really double, as in Italian. Thus the kk in drekka (to drink) must be pronounced like the kc in bookcase, while the k in drki (dragon) is single, as in booking. When final (or followed by another cons.) double conss. are pronounced long, as in munn (mouth acc.), hamarr (hammer nom.), steinn (stone nom.), distinguished from mun (will vb.), and the accusatives hamar, stein.

6. k and g had a more front (palatal) sound before the front vowels e, , i, ö, , y, and their longs, as also before j, as in knna (known), keyra (drive), gra (make), liggja (lie).

7. kkj, ggj were probably pronounced simply as double front kk, gg, the j not being pronounced separately.

8. *f* had initially the sound of our f, medially and finally that of v, as in gefa (give), gaf (gave), except of course in such combinations as ft, where it had the sound of f.

9. *g* was a stopped (back or front—guttural or palatal) cons. initially and in the combination _ng_, the two _g_'s in _ganga_ (go) being pronounced as in _go_. It had the open sound of G. _g_ in _sagen_ medially before the back vowels _a_, _o_, _, _u_, and all conss. except _j_, and finally:—_saga_ (tale), _dgum_ (with days); _sagði_ (he said); _lag_ (he lay). Before the front vowels and _j_ it had the sound of G. _g_ in _liegen_, or nearly that of _j_ (our _y_), as in _sgir_ (says), _sgja_ (to say).

10. Before voiceless conss. (t, s) g seems to have been pronounced k, as in sagt (said), dags (day's).

11. The g was always sounded in the combination ng, as in single, not as in singer.

12. *h* was sounded before j in such words as hjarta (heart) much as in E. hue (= hj). hl, hn, hr, hv probably represented voiceless l, n, r, w respectively, hv being identical with E. wh: hlaupa (leap), hnga (bend), hringr (ring), hvat (what).

13. *j* is not distinguished from i in the MSS. It had the sound of E. y in young: jrð (earth), stja (to set).

14. *p* in pt probably had the sound of f: lopt (air).

15. *r* was always a strong point trill, as in Scotch.

16. *s* was always sharp.

17. *v* (which was sometimes written u and w) had the sound of E. w: vel (well), hggva (hew).

18. *z* had the sound of ts: bztr (best).

19. *þ* and *ð* were used promiscuously in the older MS., the very oldest using þ almost exclusively. In Modern Icelandic þ is written initially to express the sound of E. hard th, ð medially and finally to express that of soft th; as there can be no doubt that this usage corresponds with the old pronunciation, it is retained in this book: þing (parliament), faðir (father), við (against). In such combinations as pð the ð must of course be pronounced þ.

Stress

20. The stress (accent) is always on the first syllable.

PHONOLOGY

Vowels

21. The vowels are related to one another in different ways, the most important of which are mutation (umlaut), fracture (brechung), and gradation (ablaut).

Mutation

22. The following changes are *i*-mutations (caused by an older i or j following, which has generally been dropped)[3]:

[Footnote 3: Many of the i's which appear in derivative and inflectional syllables are late weakenings of a and other vowels, as in bani (death) = Old English bana; these do not cause mutation.]

*a* (**) ... ** :— mann (man acc.), mnn (men); hnd (hand), hndr (hands).

** ... *æ* :— ml (speech), mæla (speak).

*e* (*ja*, *j*) ... *i* :— verðr (worth), virða (estimate).

*u* (*o*) ... *y* :— fullr (full), fylla (to fill); lopt (air), lypta (lift).

** ... ** :— brn (eyebrow), pl. brnn.

*o* ... *ö* :— koma (to come), kömr (comes).

** ... ** :— fr (went), fra (bring).

*au* ... *ey* :— lauss (loose), leysa (loosen).

*j* (*j*) ... ** :— sjkr (sick), ski (sickness); ljsta (strike), lstr (strikes).

23. The change of _a_ into _ is sometimes the result of a following _k_, _g_, or _ng_, as in _dgi_ dat. sg. of _dagr_ (day), _tkinn_ (taken), _gnginn_ (gone), inf. _taka_, _ganga_. _i_ appears instead of _e_, and _u_ instead of _o_ before a nasal followed by another cons.: cp. _binda_ (to bind), _bundinn_ (bound) with _bresta_ (burst) ptc. prt. _brostinn_.

24. There is also a *u*-mutation, caused by a following u, which has often been dropped:

*a* ... ** :— dagr (day) dat. pl. dgum; land (land) pl. lnd.

25. Unaccented _ becomes _u_, as in _sumur_ pl. of _sumar_ (summer), _klluðu_ (they called), infin. _kalla_.

Fracture

26. The only vowel that is affected by fracture is e: when followed by original a it becomes ja, when followed by original u it becomes j, as in jarðar gen. of jrð (earth)[4]. When followed by original i, the e is, of course, mutated to i, as in skildir plur. nom. of skjldr (shield), gen. skjaldar.

[Footnote 4: Cp. German erde.]

Gradation

27. By gradation the vowels are related as follows:—

*a* ... ** :— fara (go) pret. fr, whence by mut. fra (bring).

*e* (i, ja) ... *a* ... *u* (o) :— bresta (burst), prt. brast, prt. pl. brustu, ptc. prt. brostinn; finna (find), fundinn (found ptc.), fundr (meeting).

*e* ... *a* ... ** ... *o* :— stela (steal), prt. stal, prt. pl. stlu, ptc. prt. stolinn.

*e* ... *a* ... ** ... *e* :— gefa (give), gaf (he gave), gfu (they gave), gefinn (given), gjf (gift), u-fracture of gef-, gæfa (luck) mut. of gf-.

** ... *ei* ... *i* :— skna (shine), skein (he shone), skinu (they shone). sl-skin (sunshine).

*j* (j) ... *au* ... *u* ... *o* :— ljga (tell a lie), prt. laug, prt. pl. lugu, ptc. prt. loginn. lygi (lie sbst.) mut. of lug-. skjta (shoot), skjtr (swift), skotinn (shot ptc.), skot (shot subst.).

Other changes

28. All final vowels are long in accented syllables: þ (then), n (now).

29. Inflectional and derivative vowels are often dropt after long accented vowels: cp. ganga (to go) with f (to get), the dat. plurals knjm (knees) with hsum (houses).

30. Vowels are often lengthened before l + cons.: hlfr (half adj.), flk (people); cp. flginn (hidden) with brostinn (burst ptc.).

Consonants

31. v is dropped before o and u: vaxa (to grow), prt. x, vinna (to win), unninn (won ptc.), svelta (to starve), soltinn (starved, hungry).

Final r is often assimilated to a preceding cons.

32. *-lr, *-nr, *-sr always become -ll, -nn, -ss after a long vowel or diphthong, as in stll (chair nom.), acc. stl, steinn (stone nom.), acc. stein, vss (wise masc. nom. sg.), vs fem. nom. sg., and in unacc. syllables, as in the masc. sg. nominatives mikill (great), fem. mikil, borinn (carried), fem. borin, miss (various) fem. mis.

33. Words in which l, n, r, s are preceded by a cons. drop the r entirely, as in the masc. nominatives jarl (earl), hrafn (raven), vitr (wise), þurs (giant), lax (salmon).

34. If l and n are preceded by a short accented vowel, the r is generally kept, as in stelr (steals), vinr, (friend), sr becoming ss, as elsewhere.

35. r is kept after ll, and generally after nn, as in the masc. nom. allr (all), and in brnnr (burns).

36. z often stands for ðs as well as ts, as in þr þykkizk (ye seem) = *þykkið-sk, Vest-firzkr (belonging to the West Firths) = -*firðskr (frðr, firth).

37. Inflectional t is generally doubled after a long accented vowel: fr (few) neut. ftt (cp. allr 'all,' neut. allt), s (I saw), stt 'thou sawest.'

INFLECTIONS

Nouns

38. *Gender*. There are three genders in Icelandic—masculine, feminine, and neuter. The gender is partly natural, partly grammatical, generally agreeing with the gender in Old English. Compound words follow the gender of their last element.

39. *Strong and Weak*. All weak nouns end in a vowel in the nom. sg. and in most of the other cases as well. Most strong nouns end in a cons. in the nom. sg.

40. *Cases*. There are four cases—nominative, accusative, dative, genitive. All nouns (except a few contractions) have the gen. pl. in -a (fiska, of fishes), and the dat. pl. in -um (fiskum). All strong masculines (fiskr) and some strong feminines (brðr, bride) take r[5] in the nom. sg. Most strong feminines show the bare root in the nom. sg. with u-mutation, if possible (st, favour, fr, journey). The nom. pl. of all strong masc. and fem. nouns ends in r (fiskar, stir). The acc. pl. of fem. nouns is the same as the nom. pl. (stir). The acc. pl. of masc. strong nouns always ends in a vowel (fiska). The plur. nom. and acc. of neuters is the same as the sing. nom. and acc., except that in the plur. nom. and acc. they take u-mutation, if possible (hs, houses, lnd, lands).

[Footnote 5: Subject, of course, to the assimilations described above.]

41. The declensions are most conveniently distinguished by the acc. plur.

Strong Masculines

(1) a-plurals

SINGULAR PLURAL

Nom. fisk-r (fish) fisk-ar Acc. fisk fisk-a Dat. fisk-i fisk-um Gen. fisk-s fisk-a

42. So also heimr (home, world); konungr (king); Þrr (Thor), acc. Þr, gen. Þrs; steinn (stone), acc. stein, gen. steins, pl. nom. steinar; hrafn (raven), acc. hrafn, pl. nom. hrafnar; þurs (giant), acc. gen. þurs, pl. nom. þursar.

43. Dissyllables in -r, -l, -n generally throw out the preceding vowel before a vowel-inflection: hamarr (hammer), dat. hamri; jtunn (giant), pl. nom. jtnar. ktill (kettle) and lykill (key) show unmutated vowels in the contracted forms, as in the acc. plur. katla, lukla.

44. Some nouns of this decl. take -ar in the gen. sing., especially proper names, such as Hkon, gen. Hkonar.

45. Some nouns add v before vowels: sær (sea), gen. sævar.

46. The dat. sometimes drops the i: sæ (sea), Þr. dagr (day) mutates its vowel in the dat. dgi.

47. Nouns in -ir keep the i in the sing., and drop it in the plur.:

SINGULAR PLURAL

Nom. hlli-r (cave) hll-ar Acc. hlli hll-a Dat. hlli hll-um Gen. hlli-s hll-a

48. So also a number of proper names, such as Skrmir, Þrir.

(2) i-plurals

SINGULAR PLURAL

Nom. stað-r (place) stað-ir Acc. stað stað-i Dat. stað stð-um Gen. stað-ar stað-a

49. So also gripr (precious thing), salr (hall).

50. gstr (guest) takes -i in the dat. sg., and -s in the gen. sg.

51. Those ending in g or k (together with some others) insert j before a and u: bkkr (bench), bkk, bkk, bkkjar; bkkir, bkki, bkkjum, bkkja. So also mrgr (marrow), strngr (string).

(3) u-plurals

SINGULAR PLURAL

Nom. skjld-r (shield) skild-ir Acc. skjld skjld-u Dat. skild-i skjld-um Gen. skjald-ar skjald-a

52. So also vndr (twig), vllr (plain), viðr (wood). ss (god) has plur. nom. æsir, acc. su. sonr (son) has dat. sg. syni, plur. nom. synir. It regularly drops its r of the nom. in such compounds as Tryggva-son (son of Tryggvi).

(4) r-plurals

SINGULAR PLURAL

Nom. ft-r (foot) ft-r Acc. ft ft-r Dat. ft-i ft-um Gen. ft-ar ft-a

53. So also fingr (finger), gen. fingrar, pl. fingr; vetr (winter), pl. vetr. maðr (man) is irregular: maðr, mann, manni, manns; mnn, mnn, mnnum, manna.

SINGULAR PLURAL

Nom. faðir (father) fðr Acc. fður fðr Dat. fður fðrum Gen. fður fðra

54. So also brðir (brother), pl. brðr.

55. Pres. participles used as nouns follow this decl. in the pl., following the weak class in the sg.:

SINGULAR PLURAL

Nom. bndi (yeoman) bndr Acc. bnda bndr Dat. bnda bndum Gen. bnda bnda

56. So also frndi (kinsman), pl. frndr.

Strong Neuters

SINGULAR PLURAL

Nom. skip (ship) skip Acc. skip skip Dat. skip-i skip-um Gen. skip-s skip-a

57. So also orð (word), land (land) pl. lnd, sumar (summer) pl. sumur (§ 25).

58. mn (necklace), kyn (race), grey (dog) insert j before a and u: greyjum. hgg (stroke) inserts v before a vowel: hggvi. kn (knee), kn, kn, kns; kn, kn, kjm, knj. So also tr (tree).

59. f (money) is contracted: gen. fjr, dat. f.

SINGULAR PLURAL

Nom. kvæði (poem) kvæði Acc. kvæði kvæði Dat. kvæði kvæðum Gen. kvæði-s kvæða

60. So also klæði (cloth). Those in k insert j before a and u: mrki (mark), mrkjum, mrkja. So also rki (sovereignty).

Strong Feminines

(1) ar-plurals

SINGULAR PLURAL

Nom. gjf (gift) gjaf-ar Acc. gjf gjaf-ar Dat. gjf gjf-um Gen. gjaf-ar gjaf-a

61. So also mn (mane), gjrð (girdle), r (oar).

62. _ (river) contracts: _, _, _, _r_; _r_, _r_, _m_, _.

63. Many take -u in the dat. sg.: krling (old woman), krling, krlingu, krlingar; krlingar, krlingar, krlingum, krlinga. So also laug (bath).

64. Those with a mutated root-vowel (or i) insert j in inflection: ey (island), ey, eyju, eyjar; eyjar, eyjar, eyjum, eyja. So also Frigg, Hl. mær (maid), mey, meyju, meyjar; meyjar, meyjar, meyjum, meyja.

65.

SINGULAR PLURAL

Nom. heið-r (heath) heið-ar Acc. heið-i heið-ar Dat. heið-i heið-um Gen. heið-ar heið-a

(2) ir-plurals

SINGULAR PLURAL

Nom. tð tð-ir Acc. tð tð-ir Dat. tð tð-um Gen. tð-ar tð-a

66. So also sorg (sorrow), skipun (arrangement), hfn (harbour) pl. hafnir, and the majority of strong feminines.

67. Many have -u in the dat. sg.: sl (sun), sl, slu, slar; slir, slir, slum, sla. So also jrð (earth), stund (period of time).

68. One noun has r in the nom. sg., following heiðr in the sg.: brðr (bride), brði, brði, brðar; brðir, brðir, brðum, brða.

(3) r-plurals

SINGULAR PLURAL

Nom. bk (book) bk-r Acc. bk bk-r Dat. bk bk-um Gen. bk-ar bk-a

69. So also ntt (night) pl. nætr, bt (compensation) pl. btr, tnn (tooth) gen. tannar pl. tnnr.

70. hnd (hand) pl. hndr has dat. sg. hndi.

71. kr (cow) has acc. k, pl. kr.

72. brn (eyebrow) assimilates the r of the pl.: brnn.

SINGULAR PLURAL

Nom. mðir (mother) mðr Acc. mður mðr Dat. mður mðrum Gen. mður mðra

73. So also dttir (daughter) pl. dtr; systir (sister) pl. systr.

Weak Masculines

SINGULAR PLURAL

Nom. bog-i (bow) bog-ar Acc. bog-a bog-a Dat. bog-a bog-um Gen. bog-a bog-a

74. So also mni (moon), flagi (companion).

75. hfðingi (chief) and some others insert j in inflection: hfðingja, hfðingjar, hfðingjum.

76. l (scythe) is contracted; its gen. sg. is lj.

77. oxi (ox) has pl. öxn.

78. herra (lord) is indeclinable in the sg.

Weak Neuters

SINGULAR PLURAL

Nom. hjart-a (heart) hjrt-u Acc. hjart-a hjrt-u Dat. hjart-a hjrt-um Gen. hjart-a hjart-na

79. So also auga (eye).

Weak Feminines

SINGULAR PLURAL

Nom. tung-a (tongue) tung-ur Acc. tung-u tung-ur Dat. tung-u tung-um Gen. tung-u tung-na

80. So also stjarna (star) pl. stjrnur, kirkja (church), gen. plurals stjarna, kirkna.

Sg. Nom. lli (old age) Acc. lli Dat. lli Gen. lli

81. So also glði (joy) and many abstract nouns.

82. lygi (falsehood) has pl. lygar; so also grsimi (precious thing).

Adjectives

83. Adjectives have three genders, and the same cases as nouns, though with partly different endings, together with strong and weak forms.

Strong Adjectives

MASC. NEUT. FEM.

Sg. Nom. ung-r (young) ung-t ung Acc. ung-an ung-t ung-a Dat. ung-um ung-u ung-ri Gen. ung-s ung-s ung-rar

Pl. Nom. ung-ir ung ung-ar Acc. ung-a ung ung-ar Dat. ung-um ung-um ung-um Gen. ung-ra ung-ra ung-ra

84. So also fagr (fair), fem. fgr, neut. fagrt.

85. Some insert j before a and u: nr (new), njum, njan.

86. Some insert v before a vowel: hr (high), hvan, dökkr (dark), dökkvir, kykr (alive), kykvir.

87. The t of the neut. is doubled after a long vowel: ntt, htt. Monosyllables in ð, dd, tt form their neut. in -tt: breiðr (broad), breitt; leiddr (led), leitt. gðr (good) has neut. gott. sannr (true) has neut. satt. In unaccented syllables or if a cons. precedes, tt is shortened to t: kallaðr (called), kallat; blindr (blind), blint, harðr (hard), hart, fastr (firm), fast.

88. l and n assimilate a following r: gamall (old), fem. gmul, fem. acc. gamla, dat. gamalli. vnn (beautiful), gen. pl. vænna.

MASC. NEUT. FEM.

Sg. Nom. mikill (great) mikit mikil Acc. mikinn mikit mikla Dat. miklum miklu mikilli Gen. mikils mikils mikillar

Pl. Nom. miklir mikil miklar Acc. mikla mikil miklar Dat. miklum miklum miklum Gen. mikilla mikilla mikilla

89. So also ltill (little).

90. Dissyllables in -inn have -it in the neut., and -inn in the masc. sg. acc.: tginn (distinguished), tgit, tginn, pl. tgnr. So also kominn (come).

91.

MASC. NEUT. FEM.

Sg. Nom. annarr (other) annat nnur Acc. annan annat aðra Dat. ðrum ðru annarri Gen. annars annars annarrar

Pl. Nom. aðrir nnur aðrar Acc. aðra nnur aðrar Dat. ðrum ðrum ðrum Gen. annarra annarra annarra

Weak Adjectives

MASC. NEUT. FEM.

Sg. Nom. ung-i ung-a ung-a Acc. ung-a ung-a ung-u Dat. ung-a ung-a ung-u Gen. ung-a ung-a ung-u

Pl. Nom. ung-u ung-u ung-u Acc. ung-u ung-u ung-u Dat. ung-u ung-u ung-u Gen. ung-u ung-u ung-u

92. So also fagri, hvi, mikli, etc.

Sg. Nom. yngri (younger) yngra yngri Acc. yngra yngra yngri Dat. yngra yngra yngri Gen. yngra yngra yngri

Pl. Nom. yngri yngri yngri Acc. yngri yngri yngri Dat. yngrum yngrum yngrum Gen. yngri yngri yngri

93. So also all comparatives, such as meiri (greater), and pres. partic. when used as adjectives, such as gefandi (giving), dat. pl. gefndum.

Comparison

94. (1) with -ari, -astr: rkr (powerful), rkari, rkastr; gfugr (distinguished), gfgari, gfgastr.

95. (2) with -ri, -str and mutation: langr (long), lngri, lngstr; strr (big), strri, strstr; ungr (young), yngri, yngstr.

96. The following are irregular:

gamall (old) llri lztr gðr (good) btri bztr illr (bad) vrri vrstr ltill (little) minni minstr margr (many) fleiri flestr mikill (great) meiri mestr

Numerals

97.

CARDINAL ORDINAL

1. einn (one) fyrstr (first) 2. tveir annarr 3. þrr þriði 4. fjrir fjrði 5. fimm fimmti 6. sex stti 7. sjau sjaundi 8. tta tti 9. nu nundi 10. tu tundi 11. ellifu ellifti 12. tlf tlfti 13. þrettn þrettndi 14. fjrtn 15. fimmtn 16. sextn 17. sjautn 18. tjn 19. ntjn 20. tuttugu 21. einn ok tuttugu, etc. 30. þrr tigir, etc. 100. tu tigir 110. ellifu tigir 120. hundrað 1200. þsund

einn is declined like other adjectives:—

98.

MASC. NEUT. FEM.

Nom. einn eitt ein Acc. einn eitt eina Dat. einum einu einni Gen. eins eins einnar

It also has a pl. einir, einar, ein; gen. einna, etc. in the sense of 'some.'

The next three show various irregularities.

99.

MASC. NEUT. FEM.

Nom. tveir tvau tvær Acc. tv tvau tvær Dat. tveim tveim tveim Gen. tvggja tvggja tvggja

Similarly bðir (both):

100.

MASC. NEUT. FEM.

Nom. bðir bæði bðar Acc. bða bæði bðar Dat. bðum bðum bðum Gen. bggja bggja bggja

101.

MASC. NEUT. FEM.

Nom. þrr þrj þrjr Acc. þrj þrj þrjr Dat. þrim þrim þrim Gen. þriggja þriggja þriggja

102.

MASC. NEUT. FEM.

Nom. fjrir fjogur fjrar Acc. fjra fjogur fjrar Dat. fjrum fjrum fjrum Gen. fjogurra fjogurra fjogurra

103. The others are indeclinable up to þrr tigir, etc.; the tigir being declined regularly as a plural strong u-masculine tigir, tigu, tigum, tiga.

104. hundrað is a strong neut.: tvau hundruð (240), tveim hundruðum, etc. It governs the gen. (as also does þsund): fimm hundruð glfa, 'five (six) hundred chambers.'

105. þsund is a strong ir-feminine: tvær þsundir (2400).

106. hundrað and þsund are rarely = 100 and 1000.

107. Of the ordinals fyrstr and annarr (§ 91) are strong, the others weak adjectives. þriði inserts a j: þriðja, etc.

Pronouns

108.

Personal

Sg. Nom. ek (I) þ (thou) — Acc. mik þik sik (oneself) Dat. mr þr sr Gen. mn þn sn

Dual Nom. vit it — Acc. okkr ykkr sik Dat. okkr ykkr sr Gen. okkar ykkar sn

Pl. Nom. vr (we) þr (ye) — Acc. oss yðr sik (oneselves) Dat. oss yðr sr Gen. vr yðar sn

MASC. NEUT. FEM.

Sg. Nom. hann (he) þat (it) hon (she) Acc. hann þat hana Dat. honum þv hnni Gen. hans þess hnnar

Pl. Nom. þeir (they) þau þær Acc. þ þau þær Dat. þeim þeim þeim Gen. þeira þeira þeira

109. ek was often suffixed to its verb, especially in poetry, being sometimes added twice over: mætta-k (I might), s-k-a-k (I saw not; a='not'). So also þ: er-tu (art thou), skalt-u (shalt thou) = *skalt-tu.

Possessive

MASC. NEUT. FEM.

Sg. Nom. minn (my) mitt mn Acc. minn mitt mna Dat. mnum mnu minni Gen. mns mns minnar

Pl. Nom. mnir mn mnar Acc. mna mn mnar Dat. mnum mnum mnum Gen. minna minna minna

110. So also þinn (thy), sinn (his, etc., reflexive).

111. vrr, vrt, vr (our) is regular: acc. masc. vrn, masc. plur. vrir, vra, vrum, vrra, etc.

MASC. NEUT. FEM.

Sg. Nom. yðarr (your) yðart yður Acc. yðarn yðart yðra Dat. yðrum yðru yðarri Gen. yðars yðars yðarrar

Pl. Nom. yðrir yður yðrar Acc. yðra yður yðrar Dat. yðrum yðrum yðrum Gen. yðarra yðarra yðarra

112. So also okkarr (our two) and ykkarr (your two).

113. hans (his), þess (its), hnnar (her), and þeira (their) are indeclinable.

Demonstrative

114.

MASC. NEUT. FEM.

Sg. Nom. s (that) þat s Acc. þann þat þ Dat. þeim þv þeiri Gen. þess þess þeirar

Pl. Nom. þeir þau þær Acc. þ þau þær Dat. þeim þeim þeim Gen. þeira þeira þeira

115. hinn, hitt, hin (that) is inflected like minn (except that its vowel is short throughout): acc. masc. hinn, plur. masc. hinir, hina, hinum, hinna.

116.

MASC. NEUT. FEM.

Sg. Nom. þessi (this) þetta þessi Acc. þenna þetta þessa Dat. þessum þessu þessi Gen. þessa þessa þessar

Pl. Nom. þessir þessi þessar Acc. þessa þessi þessar Dat. þessum þessum þessum Gen. þessa þessa þessa

Definite

The prefixed definite article is declined thus:

117.

MASC. NEUT. FEM.

Sg. Nom. inn it in Acc. inn it ina Dat. inum inu inni Gen. ins ins innar

Pl. Nom. inir in inar Acc. ina in inar Dat. inum inum inum Gen. inna inna inna

118. When suffixed to its noun it undergoes various changes. In its monosyllabic forms it drops its vowel after a short (un-accented) vowel, as in auga-t (the eye), but keeps it after a long vowel, as in -in (the river), tr-it (the tree). The dissyllabic forms drop their initial vowel almost everywhere; not, however, after the -ar, -r, of the gen. sg., nor in mnninir (men, nom.), mnn-ina (men, acc.). The -m of the dat. pl. is dropped before the suffixed -num.

MASC. NEUT. FEM.

Sg. Nom. fiskr-inn skip-it gjf-in Acc. fisk-inn skip-it gjf-ina Dat. fiski-num skipi-nu gjf-inni Gen. fisks-ins skips-ins gjafar-innar

Pl. Nom. fiskar-nir skip-in gjafar-nar Acc. fiska-na skip-in gjafar-nar Dat. fisku-num skipu-num gjfu-num Gen. fiska-nna skipa-nna gjafa-nna

Sg. Nom. bogi-nn auga-t tunga-n Acc. boga-nn auga-t tungu-na Dat. boga-num auga-nu tungu-nni Gen. boga-ns auga-ns tungu-nnar

Pl. Nom. bogar-nir augu-n tungur-nar Acc. boga-na augu-n tungur-nar Dat. bogu-num augu-num tungnu-num Gen. boga-nna augna-nna tungna-nna

Relative

119. The ordinary relative pron. is the indeclinable er, often preceded by s: s er = he who, who, s er who fem.

Interrogative

120. The neut. hvat has gen. hvess, dat. hv, which last is chiefly used as an adverb = 'why.'

121.

MASC. NEUT. FEM.

Sg. Nom. hvrr (which hvrt hvr of two) Acc. hvrn hvrt hvra Dat. hvrum hvru hvrri Gen. hvrs hvrs hvrrar

Pl. Nom. hvrir hvr hvrar Acc. hvra hvr hvrar Dat. hvrum hvrum hvrum Gen. hvrra hvrra hvrra

122.

MASC. NEUT. FEM.

Sg. Nom. hvrr (which, hvrt hvr who) Acc. hvrn hvrt hvrja Dat. hvrjum hvrju hvrri Gen. hvrs hvrs hvrrar

Pl. Nom. hvrir hvr hvrjar Acc. hvrja hvr hvrjar Dat. hvrjum hvrjum hvrjum Gen. hvrra hvrra hvrra

Indefinite

123. einn-hvrr, eitthvrt, einhvr (some one) keeps an invariable ein- in the other cases, the second element being inflected as above.

124. sumr (some) is declined like an ordinary adjective.

125.

MASC. NEUT. FEM.

Sg. Nom. nakkvarr nakkvat nkkur (some) Acc. nakkvarn nakkvat nakkvara Dat. nkkurum nkkuru nakkvarri Gen. nakkvars nakkvars nakkvarrar

Pl. Nom. nakkvarir nkkur nakkvarar Acc. nakkvara nkkur nakkvarar Dat. nkkurum nkkurum nkkurum Gen. nakkvarra nakkvarra nakkvarra

126.

MASC. NEUT. FEM.

Sg. Nom. engi (none, ekki engi no) Acc. engan ekki enga Dat. engum engu engri Gen. engis engis engrar

Pl. Nom. engir engi engar Acc. enga engi engar Dat. engum engum engum Gen. engra engra engra

127. In hvr-tvggja (each of the two, both) the first element is declined as above, the second is left unchanged.

Verbs

128. There are two classes of verbs, strong and weak. Strong verbs are conjugated partly by means of gradation, weak verbs by adding ð (d, t).

129. The ð of the 2 pl. is dropt before þit (ye two) and þr (ye): gefi þr, gfu þit.

130. There is a middle voice, which ends in -mk in the 1 pers. sg. and pl., the rest of the verb being formed by adding sk to the active endings, r being dropt, the resulting ts, ðs being written z (§ 36): kvezk (active kveðr 'says'), þu fekkzk (fekkt 'gottest').

131. The following is the conjugation of the strong verb gefa (give), which will show those endings which are common to all verbs:

Active

INDICATIVE SUBJUNCTIVE

Present sg. 1. gef gef-a 2. gef-r gef-ir 3. gef-r gef-i

pl. 1. gef-um gef-im 2. gef-ið gef-ið 3. gef-a gef-i

Preterite sg. 1. gaf gæf-a 2. gaf-t gæf-ir 3. gaf gæf-i

pl. 1. gf-um gæf-im 2. gf-uð gæf-ið 3. gf-u gæf-i

Imperative sg. 2 gef; pl. 1 gef-um, 2 gef-ið. Participle pres. gef-andi; pret. gef-inn. Infin. gefa.

Middle

INDICATIVE SUBJUNCTIVE

Pres. sg. 1. gef-umk gef-umk 2. gef-sk gef-isk 3. gef-sk gef-isk

pl. 1. gef-umk gef-imk 2. gef-izk gef-izk 3. gef-ask gef-isk

Pret. sg. 1. gf-umk gæf-umk 2. gaf-zk gæf-isk 3. gaf-sk gæf-isk

pl. 1. gf-umk gæf-imk 2. gf-uzk gæf-izk 3. gf-usk gæf-isk

Impers. sg. 2 gef-sk; pl. 1 gef-umk, 2 gef-izk. Partic. pres. gef-andisk; pret. gef-izk neut. Infin. gef-ask.

Strong Verbs

132. In the strong verbs the plur. of the pret. indic. generally has a different vowel from that of the sing. The 1 sg. pret. of the middle voice always has the vowel of the pl. pret.: gfumk. The pret. subj. has the vowel of the pret. indic. plur. mutated: skaut (he shot), skutu (they shot), skyti (he might shoot). But there is no mutation in verbs of the first conj.: hljpi, inf. hlaupa (leap).

133. The pres. indic. sing. mutates the root-vowel in all three persons: ek skt, þ sktr, hann sktr, infin. skjta (shoot). e however is not mutated: ek gef, þ gefr. The inflectional r is liable to the same modifications as the r of nouns (§ 32): sknn, vx, infin. skna (shine), vaxa (grow).

134. Verbs in ld change the d into t in the 1, 3 sg. pret. indic. and in the imper. sg.: helt (held), halt (hold!), infin. halda. nd becomes tt, and ng becomes kk under the same conditions: binda (bind), ganga (go), pret. batt, gekk, imper. bitt, gakk.

135. The t of the 2 sg. pret. indic. is doubled after a long accented vowel: þ stt (thou sawest). If the 1 sg. pret. indic. ends in t or ð, the 2 sg. ends in zt: lt (I let), þ lzt, bauð (I offered) þ bauzt.

136. There are seven conjugations of strong verbs, distinguished mainly by the characteristic vowels of their preterites.

137.

I. 'Fall'-conjugation

INFIN. THIRD PRES. PRT. SING. PRT. PL. PTC. PRT.

falla (fall) fllr fell fellu fallinn lta (let) lætr lt ltu ltinn rða (advise) ræðr rð rðu rðinn heita (call) heitr ht htu heitinn halda (hold) hldr helt heldu haldinn ganga (go) gngr gekk gengu gnginn f (get) fær fekk fengu fnginn ————————- auka (increase) eykr jk jku aukinn ba (dwell) br bj bjoggu binn hggva (hew) hggr hj hjoggu hggvinn hlaupa (leap) hleypr hljp hljpu hlaupinn

138. The following have weak preterites in r:

gra (grow) grr gröri gröru grinn ra (row) rr röri röru rinn sna (twist) snr snöri snöru sninn

139. heita in the passive sense of 'to be named, called' has a weak present: ek heiti, þ heitir.

140.

II. 'Shake'-conjugation

INFIN. THIRD PRES. PRT. SING. PRT. PL. PTC. PRT.

fara (go) frr fr fru farinn grafa (dig) grfr grf grfu grafinn hlaða (load) hlðr hlð hlðu hlaðinn vaxa (grow) vx x xu vaxinn standa (stand) stndr stð stðu staðinn aka (drive) kr k ku kinn taka (take) tkr tk tku tkinn draga (draw) drgr dr drgu drginn fl (flay) flær fl flgu flginn sl (strike) slær sl slgu slginn

141. The following have weak presents:

hfja (lift) hfr hf hfu hafinn deyja (die) deyr d d dinn hlæja (laugh) hlær hl hlgu hlginn

142.

III. 'Bind'-conjugation

INFIN. THIRD PRES. PRT. SING. PRT. PL. PTC. PRT.

bresta (burst) brestr brast brustu brostinn hverfa (turn) hverfr hvarf hurfu horfinn svelga (swallow) svelgr svalg sulgu slginn verða (become) verðr varð urðu orðinn skjlfa (shake) skelfr skalf skulfu skolfinn drekka (drink) drekkr drakk drukku drukkinn finna (find) finnr fann fundu fundinn vinna (win) vinnr vann unnu unninn binda (bind) bindr batt bundu bundinn springa (spring) springr sprakk sprungu sprunginn stinga (pierce) stingr stakk stungu stunginn bregða (pull) bregðr br brugðu brugðinn sökkva (sink) sökkr skk sukku sokkinn stökkva (spring) stökkr stkk stukku stokkinn

143. The following have weak presents (which makes however no difference in their conjugation):

brnna (burn) brnnr brann brunnu brunninn rnna (run) rnnr rann runnu runninn

144.

IV. 'Bear'-conjugation

INFIN. THIRD PRES. PRT. SING. PRT. PL. PTC. PRT.

bera (carry) berr bar bru borinn nema (take) nemr nam nmu numinn fela (hide) felr fal flu flginn koma (come) kömr kom kvmu kominn sofa (sleep) söfr svaf svfu sofinn

145.

V. 'Give'-conjugation

INFIN. THIRD PRES. PRT. SING. PRT. PL. PTC. PRT.

drepa (kill) drepr drap drpu drepinn gefa (give) gefr gaf gfu gefinn kveða (say) kveðr kvað kvðu kveðinn meta (estimate) metr mat mtu metinn reka (drive) rekr rak rku rekinn eta (eat) etr t tu etinn sj (see) sr[6] s s[7] snn

[Footnote 6: s, sr, sr; sjm, sð, sj. Subj. s, sr, s; sm, sð, s.]

[Footnote 7: sm, sið, s.]

146. The following have weak presents:—

biðja (ash) biðr bað bðu beðinn sitja (sit) sitr sat stu setinn liggja (lie) liggr l lgum leginn þiggja (receive) þiggr þ þgu þeginn

147.

VI. 'Shine'-conjugation

INFIN. THIRD PRES. PRT. SING. PRT. PL. PTC. PRT.

bta (bite) btr beit bitu bitinn drfa (drive) drfr dreif drifu drifinn grpa (grasp) grpr greip gripu gripinn lða (go) lðr leið liðu liðinn lta (look) ltr leit litu litinn rða (ride) rðr reið riðu riðinn sga (sink) sgr seig sigu siginn slta (tear) sltr sleit slitu slitinn stga (advance) stgr steig stigu stiginn bða (wait) bðr beið biðu beiðnn

148. The following has a weak present:

vkja (move) vkr veik viku vikinn

149.

VII. 'Choose'-conjugation

INFIN. THIRD PRES. PRT. SING. PRT. PL. PTC. PRT.

bjða (offer) bðr bauð buðu boðinn brjta (break) brtr braut brutu brotinn fljta (float) fltr flaut flutu flotinn hljta (receive) hltr hlaut hlutu hlotinn kjsa (choose) kss kaus kusum kosinn njta (enjoy) ntr naut nutu notinn skjta (shoot) sktr skaut skutu skotinn drjpa (drop) drpr draup drupu dropinn ljga (tell lies) lgr laug lugu loginn lka (close) lkr lauk luku lokinn lta (bend) ltr laut lutu lotinn fljga (fly) flgr fl flugu floginn

Weak Verbs

150. There are three conjugations of weak verbs. All those of the first conjugation have mutated vowels in the pres., and form their pret. with ð (d, t): heyra (hear), heyrða. Those of the second form their pret. in the same way, but have unmutated vowels in the pres.: hafa (have) hafða. Those of the third form their pret. in -aða: kalla (call), kallaða.

I. 'Hear'-conjugation

Active

151.

INDICATIVE SUBJUNCTIVE

Pres. sg. 1. heyr-i heyr-a 2. heyr-ir heyr-ir 3. heyr-ir heyr-i

pl. 1. heyr-um heyr-im 2. heyr-ið heyr-ið 3. heyr-a heyr-i

Pret. sg. 1. heyr-ða heyr-ða 2. heyr-ðir heyr-ðir 3. heyr-ði heyr-ði

pl. 1. heyr-ðum heyr-ðim 2. heyr-ðuð heyr-ðið 3. heyr-ðu heyr-ði

Imper. sg. 1. heyr; pl. 1. heyr-um, 2. heyr-ið. Partic. pres. heyr-andi; pret. heyr-ðr. Infin. heyr-a.

Middle

INDICATIVE SUBJUNCTIVE

Pres. sg. 1. heyr-umk heyr-umk 2. heyr-isk heyr-isk 3. heyr-isk heyr-isk

pl. 1. heyr-umk heyr-imk 2. heyr-izk heyr-izk 3. heyr-ask heyr-isk

Pret. sg. 1. heyr-ðumk heyr-ðumk 2. heyr-ðisk heyr-ðisk 3. heyr-ðisk heyr-ðisk

pl. 1. heyr-ðumk heyr-ðimk 2. heyr-ðuzk heyr-ðizk 3. heyr-ðusk heyr-ðisk

Imper. sg. 2. heyr-sk; pl. 1. heyr-umk, 2. heyr-izk. Partic. pres. heyr-andisk; pret. heyr-zk neut. Infin. heyr-ask.

A. Without vowel-change

152. The inflectional ð becomes d after long syllables ending in l or n: sigla (sail), siglda; nfna (name), nfnda, nfndr.

153. -ðð becomes dd: leiða (lead), leidda.

154. ð after s and t becomes t: reisa (raise), reista; mta (meet), mtta. Also in a few verbs in l, n: mæla (speak), mælta; spnna (buckle), spnta.

155. After nd and pt it is dropped: snda (send), snda, sndr; lypta (lift), lypta.

156. It is preserved in such verbs as the following: dma (judge), dmða; fra (lead), frða; hrða (harden), hrða; hleypa (gallop), hleypða.

B. With vowel-change

157. All these verbs have j preceded by a short syllable (tlja), or a long vowel without any cons. after it (dja), or gg (lggja); the j being kept before a and u, as in the pres. ind. of spyrja (ask): spyr, spyrr, spyrr; spyrjum, spyrið, spyrja, pres. subj. 1 sg. ek spyrja; they unmutate their vowel in the pret. and ptc. pret. (spurða, spurðr), the mutation being restored in the pret. subj. spyrða, spyrðir, etc. The ptc. pret. often has an i before the ð.

brja (strike) barða barðr lggja (lay) lagða lag(i)ðr tlja (tell) talða tal(i)ðr vkja (wake) vakða vakðr flytja (remove) flutta fluttr dja (shake) dða dðr

158. The following keep the mutated vowel throughout:

slja (sell) slda sldr stja (set) stta sttr

C.

159. The following are irregular:

skja (seek) stta sttr þykkja (seem) þtta þttr

Subj. pret. stta, þtta.

160. The following has an adj. for its partic. pret.:

gra (make) grða grr.

II. 'Have'-conjugation

161. The few verbs of this class are conjugated like those of conj. I, except that some of them have imperatives in -i: vaki, þfi; uni. lifa, sgja have imper. lif, sg. They mutate the vowel of the pret. subj. (ynða). Their partic. pret. generally occurs only in the neut.; sometimes the a is dropped.

lifa (live) lifi lifða lifat una (be contented) uni unða unat skorta (be wanting) skorti skorta skort þola (endure) þoli þolða þolat þora (dare) þori þorða þorat n (attain) ni nða nðr, nit

162. The following show mutation:

sgja (say) sgi sagða sagðr þgja (be silent) þgi þagða þagat hafa (have) hfi hafða hafðr kaupa (buy) kaupi keypta keyptr

163. The present indic. of the first three is as follows:

Sing. 1. hfi sgi þgi 2, 3. hfir sgir þgir

Plur. 1. hfum sgjum þgjum 2. hafið sgið þgið 3. hafa sgja þgja

164. The rest of hafa is regular. Pres. subj. hafa, hafir, hafi; hafim, hafið, hafi. Pret. indic. hafða, hafðir, hafði; hfdum, hfðuð, hfðu. Pret. subj. hfða, hfðir, hfði; hfðim, hfðið, hfði. Imper. haf, hfum, hafið. Ptc. hafandi, hafðr.

III. 'Call'-conjugation

Active

INDICATIVE SUBJUNCTIVE

Pres. sg. 1. kall-a kall-a 2. kall-ar kall-ir 3. kall-ar kall-i

pl. 1. kll-um kall-im 2. kall-ið kall-ið 3. kall-a kall-i

Pres. sg. 1. kall-aða kall-aða 2. kall-aðir kall-aðir 3. kall-aði kall-aði

pl. 1. kll-uðum kall-aðim 2. kll-uðuð kall-aðið 3. kll-uðu kall-aði

Imper. sing. 2. kall-a; plur. 1. kll-um, 2. kall-ið. Partic. pres. kall-andi; pret. kallaðr (neut. kallat). Infin. kalla.

Middle

INDICATIVE SUBJUNCTIVE

Pres. sg. 1. kll-umk kll-umk 2. kall-ask kall-isk 3. kall-ask kall-isk

pl. 1. kll-umk kall-imk 2. kall-izk kall-izk 3. kall-ask kall-isk

Pret. sg. 1. kll-uðumk kll-uðumk 2. kall-aðisk kall-aðisk 3. kall-aðisk kall-aðisk

pl. 1. kll-uðumk kall-aðimk 2. kll-uðuzk kall-aðizk 3. kll-uðusk kall-aðisk

Imper. sing. 2. kall-ask; pl. 1. kll-umk, 2. kall-izk. Partic. pres. kall-andisk; pret. kall-azk neut. Infin. kall-ask.

165. So also byrja (begin), hrja (make war), vakna (awake).

Strong-Weak Verbs

166. These have old strong preterites for their presents, from which new weak preterites are formed.

INFIN. PRES. SG. PRES. PL. PRT. PTC.

eiga (possess) eigu tta ttr kunna (can) kann kunnu kunna kunnat n. mega (can) m megu mtta mtt n. muna (remember) man munu munða munat n. munu (will) mun munu munða —— skulu (shall) skal skulu skylda skyldr þurfa (need) þarf þurfu þurfta þurft n. unna (love) ann unnu unna unnt n. vita (know) veit vitu vissa vitaðr

167. Of these verbs munu and skulu have preterite infinitives: mundu, skyldu.

Anomalous Verbs

168. Vilja (will):

Present

Sing. Plur.

1. vil viljum 2. vill vilið 3. vill vilja

Subj. pres. vili. Pret. ind. vilda. Ptc. prt. viljat.

169. Vera (be):

INDICATIVE SUBJUNCTIVE

Pres. sg. 1. em s 2. ert sr 3. er s

pl. 1. erum sm 2. eruð sð 3. eru s

Pret. sg. 1. var væra 2. vart værir 3. var væri

pl. 1. vrum værim 2. vruð værið 3. vru væri

Imper. sg. ver; pl. verið. Ptc. prt. verit n.

COMPOSITION

170. Composition with the genitive is very frequent in Icelandic. Thus by the side of skip-stjrn (ship-steering) we find skips-brot (ship's breaking, shipwreck), skipa-hrr (army of ships, fleet). Genitival composition often expresses possession, as in konungs-skip (king's ship).

DERIVATION

Prefixes

171. Prefixes are much less used in Icelandic than in Old English.

*al-* 'quite,' 'very': al-binn 'quite ready,' al-snotr 'very clever.'

*all-* 'all,' 'very': all-valdr 'all-ruler, monarch,' all-harðr 'very hard,' all-strum 'very greatly.'

*and-* 'against': and-lit 'countenance' (lita, look), and-svar 'answer.'

*fjl-* 'many': fjl-mnni 'multitude' (maðr, man).

*mis-* 'mis-': mis-lka 'displease.'

*-* 'un-': -friðr 'war' (friðr, peace), -happ 'misfortune' (happ luck).

Endings

(a) Nouns

Personal

172. *-ingr*, *-ingi*, *-ing*: vkingr 'pirate,' hfðingi 'chief,' krling 'old woman.'

Abstract

173. *-ð*, fem. with mutation: fgrð 'beauty' (fagr, fair), frð 'journey' (fara, go), lngð 'length' (langr, long).

*-ing*, fem.: svipting 'pulling,' vking 'piracy,' virðing 'honour.'

*-leikr*, masc.: kr-leikr 'affection' (hrr, dear), skjt-leikr 'speed' (skjtr, swift).

*-an*, *-un*, fem.: skipan 'arrangement,' skmtun 'amusement.'

(b) Adjectives

174. *-ugr*: rðugr 'sagacious,' þrðugr 'strong.'

*-ttr*: kollttr 'bald,' ndttr 'fierce.'

*-lauss* '-less': f-lauss 'moneyless,' tta-lauss 'without fear.'

*-ligr* '-ly': undr-ligr 'wonderful,' sann-ligr 'probable' (sannr, true).

*-samr*: lkn-samr 'gracious,' skyn-samr 'intelligent.'

*-verðr* '-ward': ofan-verðr 'upper.'

(c) Verbs

175. *-na*: brotna 'be broken' (brotinn, broken), hvtna 'become white,' vakna 'awake.' Used to form intransitive and inchoative verbs of the third conj.

(d) Adverbs

176. *-liga* '-ly': undar-liga 'wonderfully,' strk-liga 'strongly' (strkr, strong).

*-um*, dat. pl.: strum 'greatly' (strr, great).

SYNTAX

177. Icelandic syntax greatly resembles Old English, but has several peculiarities of its own.

Concord

178. Concord is carried out very strictly in Icelandic: allir mnn vru bnir 'all the men were ready,' allir vru drepnir 'all were killed.'

179. A plural adj. or pronoun referring to two nouns of different (natural or grammatical) gender is always put in the neuter: þ gekk hann upp, ok með honum Loki (masc.), ok Þjlfi (masc.), ok Rskva (fem.). þ er þau (neut.) hfðu ltla hrið gngit... 'he landed, and with him L., and Þ., and R. When they had walked for some time...'

Cases

180. The extensive use of the instrumental dative is very characteristic of Icelandic: whenever the direct object of a verb can be considered as the instrument of the action expressed by the verb, it is put in the dative, as in kasta spjti 'throw a spear' (lit. 'throw with a spear'), hann helt hamarskaptinu 'he grasped the handle of the hammer,' heita þv 'promise that,' jta þv 'agree to that.'

Adjectives

181. The weak form of adjectives is used as in O.E. after the definite article, þessi and other demonstratives. annarr (other) is always strong.

182., An adj. is often set in apposition to a following noun to denote part of it: eiga hlft drit 'to have half of the animal,' nnur þau 'the rest of them,' of miðja ntt 'in the middle of the night.'

Pronouns

183. s is often put pleonastically before the definite article inn, both before and after the subst.: s inn ungi maðr 'that young man,' hafit þat it djpa 'the deep sea.'

184. The definite article is generally not expressed at all, or else einn, einnhvrr is used.

185. A noun (often a proper name) is often put in apposition to a dual pron. of the first and second persons, or a plur. of the third person: þit flagar, 'thou and thy companions,' með þeim ka 'with him and ki.' Similarly stndr Þrr upp ok þeir flagar 'Thor and his companions get up.'

186. The plurals vr, þr are sometimes used instead of the singulars ek, þ, especially when a king is speaking or being spoken to.

187. sik and sr are used in a strictly reflexive sense, referring back to the subject of the sentence, like se in Latin: Þorr bauð honum til matar með sr 'Thor asked him to supper with him.'

Verbs

188. The tenses for which there is no inflection in the active, and all those of the passive, are formed by the auxiliaries skal (shall), hafa (have), vera (be) with the infin. and ptc. pret., much as in modern English.

189. The historical present is much used, often alternating abruptly with the preterite.

190. The middle voice is used: (1) in a purely reflexive sense: spara 'spare,' sparask 'spare oneself, reserve one's strength.' (2) intransitively: ba 'prepare,' bask 'become ready, be ready'; stja 'set,' stjask 'sit down'; sna 'show,' snask 'appear, seem.' (3) reciprocally: brja 'strike,' brjask 'fight'; hitta, 'find,' hittask 'meet.' In other cases it specializes the meaning of the verb, often emphasizing the idea of energy or effort: koma 'come,' komask 'make one's way.'

191. The impersonal form of expression is widely used in Icelandic: rak storm (acc.) fyrir þeim 'a storm was driven in their face.'

192. The indef. 'one' is expressed in the same way by the third pers. sg., and this form of expression is often used when the subject is perfectly definite: ok freista skal þessar þrttar 'and this feat shall be tried (by you).'

193. The abrupt change from the indirect to the direct narration is very common: Haraldi konungi var sagt at þar var komit bjarndri, 'ok slnzkr maðr,' 'King Harold was told that a bear had arrived, and that an Icelander owned it.' The direct narration is also used after at (that): hann svarar at 'ek skal rða til Hljar' 'he answers that he will ride to Hel.'



TEXTS

[Note: The asterisks are to help find the spots mentioned in the notes. (I took out the line numbers to keep the line width as close to 65 characters as possible.) —B.C.]

I. THOR

Þrr er sanna framastr, s er kallaðr er sa-þrr eða ku-þrr; hann er strkastr allra guðanna ok manna. Hann þar rki er Þrð-vangar heita, en hll hans heitir [*] Bilskrnir; þeim sal eru fimm hundruð glfa ok fjrir tigir; þat er hs mest, sv at mnn hafa grt. [*]

Þrr hafra tv, er sv heita, Tann-gnjstr ok Tann- grisnir, ok reið þ er hann kr, en hafrarnir draga reiðina; þv er hann kallaðr kuþrr. Hann ok þrj kost-gripi. Einn þeira er hamarrinn Mjllnir, er hrm-þursar ok berg- risar knna, þ er hann kömr lopt, ok er þat eigi undarligt: hann hfir lamit margan haus fðrum eða frændum þeira. Annan grip hann bztan, mgin-gjarðar; ok er hann spnnir þeim um sik, þ vx honum s-mgin hlfu. En [*] þriðja hlut hann þann er mikill gripr er , þat eru jrn- glfar; þeira m hann eigi missa við hamarskaptit. En engi er sv frðr at tlja kunni ll str-virki hans.

II. THOR AND GARÐALOKI

Þat er upp-haf þessa mls at kuþrr fr með hafra sna [*] ok reið, ok með honum s ss er Loki er kallaðr; koma þeir at kveldi til eins bnda ok f þar ntt-stað. En um kveldit tk Þrr hafra sna, ok skar bða; ptir þat vru þeir flgnir ok bornir til ktils; en er soðit var, þ sttisk [*] Þrr til ntt-verðar ok þeir lags-mnn. Þrr bauð til matar með sr bndanum, ok konu hans, ok brnum þeira; sonr bnda ht Þjlfi, en Rskva dttir. Þ lagði Þrr hafr- stkurnar utar fr eldinum, ok mælti at bndi ok heima-mnn hans skyldu kasta hafrstkurnar beinunum. Þjlfi, sonr bnda, helt lær-lgg hafrsins, ok sprtti knfi snum, ok [*] braut til mrgjar. Þrr dvalðisk þar of nttina; en ttu [*] fyrir dag stð hann upp, ok klæddi sik, tk hamarinn Mjllni ok br upp, ok vgði hafrstkurnar; stðu þ upp hafrarnir, ok var þ annarr haltr ptra fti. Þat fann Þrr, ok talði at bndinn eða hans hjn mundi eigi skynsamliga hafa farit með beinum hafrsins: knnir hann at brotinn var lærlggrinn. Eigi þarf langt fr þv at sgja: vita mgu þat allir hvrsu hræddr bndinn mundi vera, er hann s at Þrr lt sga brnnar ofan fyrir augun; en þat er s augnanna, [*] þ hugðisk hann falla mundu fyrir sjninni einni samt; hann [*] hrði hndrnar at hamar-skaptinu sv at hvtnuðu knarnir. En bndinn grði sem vn var, ok ll hjnin: klluðu ka- fliga, bðu sr friðar, buðu at fyrir kvæmi alt þat er þau ttu. En er hann s hræzlu þeira, þ gekk af honum mðrinn, ok sefaðisk hann; ok tk af þeim sætt brn þeira, Þjlfa ok Rsku, ok grðusk þau þ skyldir þjnustu- mnn Þrs, ok fylgja þau honum jafnan sðan.

Lt hann þar ptir hafra, ok byrjaði frðina austr Jtun-heima, ok alt til hafsins; ok þ fr hann t yfir hafit þat it djpa; en er hann kom til lands, þ gekk hann upp, ok með honum Loki, ok Þjlfi, ok Rskva. Þ er þau hfðu ltla hrð gngit, varð fyrir þeim mrk str; gengu þau þann dag allan til myrkrs. Þjlfi var allra manna [*] ft-hvatastr; hann bar kl Þrs, en til vista var eigi gott. Þ er myrkt var orðit, leituðu þeir sr til nttstaðar, ok [*] fundu fyrir sr skla nakkvarn mjk mikinn, vru dyrr nda, ok jafn-breiðar sklanum; þar leituðu þeir sr ntt- bls. En of miðja ntt varð land-skjlfti mikill, gekk jrðin undir þeim skykkjum, ok skalf hsit. Þ stð Þrr upp, ok ht lagsmnn sna; ok leituðusk fyrir, ok fundu af-hs til hgri handar i miðjum sklanum, ok gengu þannig; sttisk Þrr dyrrin, en nnur þau vru innar fr honum, ok vru þau hrædd, en Þrr helt hamarskaptinu, ok hugði at vrja sik; þ heyrðu þau ym mikinn ok gn. En er kom at dagan, þ gekk Þrr t, ok sr hvar l maðr skamt fr [*] honum skginum, ok var s eigi ltill; hann svaf, ok hraut strkliga. Þ þttisk Þrr skiIja hvat ltum verit hafði of nttina; hann spnnir sik mgingjrðum, ok x honum smgin; en þv vaknar maðr s, ok stð skjtt upp; en þ er sagt at Þr varð bilt einu sinni at sl hann með ham- [*] rinum; ok spurði hann at nafni, en s nfndisk Skrmir: [*] 'en eigi þarf ek,' sagði hann, 'at spyrja þik at nafni: knni ek at þ ert saþrr; en hvrt hfir þ drgit braut hanzka minn?' Seildisk þ Skrmir til, ok tk upp hanzka sinn; sr Þrr þ at þat hafði hann haft of nttina fyrir skla, en afhsit þat var þumlungrinn hanzkans. Skrmir spurði ef Þrr vildi hafa fru-neyti hans, en Þrr jtti þv. Þ tk Skrmir ok leysti nestbagga sinn, ok bjsk til at eta dgurð, en Þrr ðrum stað ok hans flagar. Skrmir bauð þ at þeir lgði mtu-neyti sitt, en Þrr jtti þv; þ batt Skrmir nest þeira alt einn bagga, ok lagði bak sr; hann gekk fyrir of daginn, ok steig hldr strum, en sðan at kveldi leitaði Skrmir þeim nttstaðar undir eik nakkvarri mikilli. Þ mælti Skrmir til Þrs at hann vill lggjask niðr at sofna; 'en þr takið nest-baggann, ok bið til ntt-verðar [*] yðr.' Þv næst sofnar Skrmir, ok hraut fast; en Þrr tk nest-baggann ok skal leysa; en sv er at sgja, sem -trligt mun þykkja, at engi knt fekk hann leyst, ok engi lar- ndann hreyft, sv at þ væri lausari en ðr. Ok er hann sr at þetta verk m eigi ntask, þ varð hann reiðr, greip þ hamarinn Mjllni tveim hndum, ok steig fram ðrum fti at þar er Skrmir l, ok lstr hfuð honum; en Skrmir vaknar, ok spyrr hvrt laufs-blað nakkvat felli hfuð honum, eða hvrt þeir hfði þ matazk, ok s bnir til rkkna. Þrr sgir at þeir munu þ sofa ganga. Ganga þau þ undir aðra eik. Er þat þr satt at sgja, at ekki var [*] þ ttalaust at sofa. En at miðri ntt þ heyrir Þrr at Skrmir hrtr, ok söfr fast, sv at dunar skginum. Þ stndr hann upp, ok gngr til hans, reiðir hamarinn ttt ok hart, ok lstr ofan miðjan hvirfil honum; hann knnir at hamars-muðrinn sökkr djpt hfuðit. En þv bili vaknar Skrmir, ok mælti: 'hvat er n? fell akarn nakkvat hfuð mr? eða hvat er ttt um þik, Þrr?' En Þrr gekk aptr skyndiliga, ok svarar at hann var þ nvaknaðr, sagði at þ var mið ntt, ok enn væri ml at sofa. Þ hugsaði Þrr þat, ef hann kvæmi sv fri at sl hann it þriðja hgg, at aldri skyldi hann sj sik sðan; liggr n ok gætir ef Skrmir [*] sofnaði fast. En ltlu fyrir dagan þ heyrir hann at Skrmir mun sofnat hafa; stndr þ upp, ok hleypr at honum, reiðir þ hamarinn af llu afli ok lstr þunn-vangann þann er upp vissi; sökkr þ hamarrinn upp at skaptinu. En Skr- mir sttisk upp, ok strauk of vangann, ok mælti: 'hvrt munu fuglar nakkvarir sitja trnu yfir mr? mik grunaði, er ek vaknaða, at tros nakkvat af kvistunum felli hfuð mr; hvrt vakir þ, Þrr? Ml mun vera upp at standa ok klæðask, en ekki eigu þr n langa leið fram til borgar- innar er klluð er t-garðr. Heyrt hfi ek at þr hafið kvisat milli yðvar at ek væra ekki ltill maðr vxti, en sj skulu þr þar strri mnn, er þr komið tgarð. N mun ek rða yðr heil-ræði: lti þr eigi strliga yfir yðr, ekki munu hirðmnn tgarða-loka vel þola þvlkum kgur- sveinum kpur-yrði; en at ðrum kosti hverfið aptr, ok þann ætla ek yðr btra af at taka. En ef þr vilið fram [*] fara, þ stfni þr austr, en ek n norðr leið til fjalla þessa er n munu þr sj mega.' Tkr Skrmir nest-bag- garm, ok kastar bak sr, ok snr þvrs braut skginn fr þeim, ok er þess eigi getit at æsirnir bæði þ heila [*] hittask.

Þrr fr fram leið ok þeir flagar, ok gekk fram til miðs dags; þ s þeir borg standa vllum nkkurum, ok sttu [*] hnakkann bak sr aptr, ðr þeir fengu st yfir upp; ganga til borgarinnar, ok var grind fyri borg-hliðinu, ok lokin aptr. Þrr gekk grindina, ok fekk eigi upp lokit; en er þeir þreyttu at komask borgina, þ smugu þeir milli spalanna ok kmu sv inn; s þ hll mikla, ok gengu þannig; var hurðin opin; þ gengu þeir inn, ok s þar marga mnn tv bkki, ok flesta rit stra. Þv næst koma þeir fyrir [*] konunginn, tgarðaloka, ok kvddu hann, en hann leit seint til þeira, ok glotti um tnn, ok mælti: 'seint er um langan [*] veg at spyrja tðinda, eða er annan veg en ek hygg, at þessi [*] svein-stauli s kuþrr? en meiri muntu vera en mr lzk þ; eða hvat þrtta er þat er þr flagar þykkizk vera við bnir? Engi skal hr vera með oss s er eigi kunni nakkvars konar list eða kunnandi um fram flesta mnn.' Þ sgir s er sðast gekk, er Loki heitir: 'kann ek þ þrtt, er ek em al-binn at reyna, at engi er hr s inni er skjtara skal eta [*] mat sinn en ek.' Þ svarar tgarðaloki: 'þrtt er þat, ef þ fnir, ok freista skal þ þessar þrttar;' kallaði utar [*] bkkinn at s er Logi heitir skal ganga glf fram, ok freista sn mti Loka. Þ var tkit trog eitt, ok borit inn hallar- glfit, ok fylt af sltri; sttisk Loki at ðrum nda, en Logi at ðrum, ok t hvrr-tvggja sem tðast, ok mttusk miðju troginu; hafði þ Loki etit sltr alt af beinum, en Logi hafði ok etit sltr alt ok beinin með, ok sv trogit; ok sndisk n llum sem Loki hfði ltit leikinn. Þ spyrr tgarðaloki hvat s inn ungi maðr kunni leika. En Þjlfi sgir at hann mun freista at rnna skeið nkkur við einn-hvrn þann er tgarðaloki fær til. Hann sgir, tgarðaloki, at þetta er gð þrtt, ok kallar þess meiri vn at hann s vel at sr [*] binn of skjtleikinn, ef hann skal þessa þrtt inna; en þ lætr hann skjtt þessa skulu freista. Stndr þ upp tgarða- loki, ok gngr t, ok var þar gott skeið at rnna ptir slttum vlli. Þ kallar tgarðaloki til sn sveinstaula nakkvarn, er nfndr er Hugi, ok bað hann rnna kpp við Þjlfa. Þ taka þeir it fyrsta skeið, ok er Hugi þv framar at hann snsk aptr mti honum at skeiðs nda. Þ mælti tgarða- loki: 'þurfa muntu, Þjlfi, at lggja þik meir fram, ef þ skalt vinna leikinn; en þ er þat satt, at ekki hafa hr komit þeir mnn er mr þykkja fthvatari en sv.' Þ taka þeir [*] aptr annat skeið, ok þ er Hugi er kominn til skeiðs nda, ok hann snsk aptr, þ var langt klf-skot til Þjlfa. Þ mælti tgarðaloki: 'vel þykkir mr Þjlfi rnna; en eigi tri ek honum n at hann vinni leikinn, en n mun reyna, er þeir rnna it þriðja skeiðit.' Þ taka þeir nn skeið; en er Hugi er kominn til skeiðs nda ok snsk aptr, ok er [*] Þjlfi eigi þ kominn mitt skeiðit; þ sgja allir at reynt er um þenna leik. Þ spyrr tgarðaloki Þr, hvat þeira þrtta mun vera er hann muni vilja birta fyrir þeim, sv miklar sgur sem mnn hafa grt um strvirki hans. Þ mælti Þrr at hlzt vill hann þat taka til, at þreyta drykkju við einnhvrn mann. tgarðaloki sgir at þat m vel vera; ok gngr inn hllina, ok kallar skutil-svein sinn, biðr at hann taki vtis-horn þat, er hirðmnn eru vanir at drekka af. Þv næst kömr fram skutilsveinn með horninu, ok fær Þr hnd. Þ mælti tgarðaloki: 'af horni þessu þykkir þ vel drukkit, ef einum drykk gngr af, en sumir mnn drekka af tveim drykkjum, en engi er sv ltill drykkju- maðr, at eigi gangi af þrimr.' Þrr ltr hornit, ok snisk ekki mikit, ok er þ hldr langt, en hann er mjk þyrstr; tkr at drekka, ok svelgr allstrum, ok hyggr at eigi skal þurfa at lta optar at sinni hornit. En er hann þraut [*] örindit, ok hann laut r horninu, ok sr hvat leið drykkinum, [*] ok lzk honum sv, sem all-ltill munr mun vera at n s lægra horninu en ðr. Þ mælti tgarðaloki: 'vel er drukkit, ok eigi til mikit; eigi munda-k tra, ef mr væri sagt fr, at saþrr mundi eigi meira drykk drekka; en þ veit ek at þ munt vilja drekka af ðrum drykk.' Þrr svarar engu, str hornit munn sr, ok hyggr n at hann skal drekka meira drykk, ok þreytir drykkjuna, sem honum vannsk til örindi, ok sr nn at stikillinn hornsins vill ekki upp sv mjk sem honum lkar; ok er hann tk hornit af munni sr ok sr, lzk honum n sv, sem minna hafi þorrit en inu fyrra sinni; er n gott beranda borð horninu. Þ mælti tgarðaloki: 'hvat er n, Þrr? muntu n eigi sparask til eins drykkjar meira en þr mun hagr vera? Sv lzk mr, ef þ skalt n drekka af horninu inn þriðja drykkinn, sem þessi mun mestr ætlaðr; en ekki [*] muntu mega hr með oss heita sv mikill maðr sem æsir kalla þik, ef þ grir eigi meira af þr um aðra leika en mr lzk sem um þenna mun vera.' Þ varð Þrr reiðr, str hornit munn sr, ok drekkr sem kafligast m hann, ok þreytir sem lngst drykkinn; en er hann s hornit, þ hafði n hlzt nakkvat munr fngizk, ok þ bðr hann upp hornit, ok vill eigi drekka meira. Þ mælti tgarðaloki: 'auð-st er n at mttr þinn er ekki sv mikill sem vr hugðum; en vill-tu freista um fleiri leika? Sj m n, at ekki ntir þ hr af.' Þrr svarar: 'freista m ek nn of nakkvara leika, en undarliga mundi mr þykkja, þ er ek var heima með sum, ef þvlkir drykkir væri sv ltlir kallaðir. En hvat leik vili þr n bjða mr?' Þ mælti tgarðaloki: 'þat gra hr ungir sveinar er ltit mark mun at þykkja, at hfja upp af jrðu ktt minn; en eigi munda-k kunna at mæla þvlkt við saþr, ef ek hfða eigi st fyrr at þ ert miklu minni fyrir þr en ek hugða.' Þv næst hljp fram kttr einn grr hallarglfit, ok hldr mikill; en Þrr gekk til, ok tk hndi sinni niðr undir miðjan kviðinn, ok lypti upp, en kttrinn beygði knginn, sv sem Þrr rtti upp hndina; en er Þrr seildisk sv langt upp sem hann mtti lngst, þ ltti kttrinn einum fti, ok fær Þrr eigi framit þenna leik. Þ mælti tgarðaloki: 'sv fr þessi leikr sem mik varði; kttrinn er hldr mikill, en Þrr er lgr ok ltill hj str- mnni þv sem hr er með oss.' Þ mælti Þrr: 'sv ltinn sem pr kallið mik, þ gangi n til einnhvrr, ok fisk við mik; n em ek reiðr.' Þ svarar tgarðaloki, ok litask um bkkina, ok mælti: 'eigi s ek þann mann hr inni, er eigi mun ltil-ræði þykkja at fsk við þik;' ok nn mælti hann: 'sjm fyrst, kalli mr hingat krlinguna, fstru mna [*] lli, ok fisk Þrr við hana, ef hann vill; flt hfir hon þ mnn er mr hafa litizk eigi -strkligri en Þrr er.' Þv næst gekk hllina krling ein gmul. Þ mælti tgar- ðaloki, at hon skal taka fang við saþr. Ekki er langt um. at gra: sv fr fang þat at þv harðara er Þrr knðisk at fanginu, þv fastara stð hon; þ tk krling at leita til þragða, ok varð Þrr þ lauss ftum, ok vru þær svip- tingar all-harðar, ok eigi lngi ðr en Þrr fell kn ðrum fti. Þ gekk til tgarðaloki, bað þau hætta fanginu, ok sagði sv, at Þrr mundi eigi þurfa at bjða fleirum mnnum fang hans hll; var þ ok liðit ntt, vsaði tgarðaloki Þr ok þeim flgum til sætis, ok dvljask þar ntt-langt gðum fagnaði.

En at morgni, þegar dagaði, stndr Þrr upp ok þeir flagar, klæða sik, ok eru bnir braut at ganga. Þ kom þar tgarðaloki, ok lt stja þeim borð; skorti þ eigi gðan fagnað, mat ok drykk. En er þeir hafa matazk, þ snask þeir til frðar. tgarðaloki fylgir þeim t, gngr með þeim braut r borginni; en at skilnaði þ mælti tgar- ðaloki til Þrs, ok spyrr hvrnig honum þykkir frð sn orðin, eða hvrt hann hfir hitt rkara mann nakkvarn en sik. Þrr svarar at eigi mun hann þat sgja, at eigi hafi hann mikla -smð farit þeira við-skiptum; 'en þ veit [*] ek at þr munuð kalla mik ltinn mann fyrir mr, ok uni ek þv illa.' Þ mælti tgarðaloki: 'n skal sgja þr it sanna, er þ ert t kominn r borginni—ok ef ek lifi ok mega-k rða, þ skaltu aldri optar hana koma; ok þat veit tra mn, at aldri hfðir þ hana komit, ef ek hfða vitat ðr at þ hfðir sv mikinn krapt með þr, ok þ hafðir sv nær haft oss mikilli -fru. En sjn-hvrfingar hfi ek grt þr, sv at fyrsta sinn, er ek fann þik skginum, kom ek til fundar við yðr; ok þ er þ skyldir leysa nestbaggann, þ hafða-k bundit með gres-jrni, en þ fannt eigi hvar upp skyldi lka. En þv næst laust þ mik með hamrinum þrj hgg, ok var it fyrsta minst, ok var þ sv mikit, at mr mundi ndask til bana, ef hfði komit; en þar er þ stt hj hll minni set-berg, ok þar stt-u ofan þrj dala fer- skeytta ok einn djpastan, þat vru hamarspor þin; setber- ginu br ek fyrir hggin en eigi stt þ þat. Sv var ok of leikana, er þr þreyttuð við hirðmnn mna. Þ var þat it fyrsta, er Loki grði; hann var mjk soltinn, ok t ttt; en s er Logi ht, þat var villi-eldr, ok brndi hann eigi seinna sltrit en trogit. En er Þjlfi þreytti rsina við þann er Hugi ht, þat var hugi minn, ok var Þjlfa eigi vænt at þreyta skjt-fri við hann. En er þ drakkt af horninu, ok þtti þr seint lða,—en þat veit tra mn, at þ varð þat undr, er ek munda eigi tra at vera mætti; annarr ndir hornsins var t hafi, en þat sttu eigi; en n, er þ kömr til sævarins, þ mun-tu sj mega, hvrn þurð þ hfir drukkit sænum.' Þat eru n fjrur kallaðar. Ok nn mælti hann: 'eigi þtti mr hitt minna vera vert, er þ lyptir upp kt- tinum, ok þr satt at sgja, þ hræddusk allir þeir er s, er þ lyptir af jrðu einum ftinum; en s kttr var eigi sem þr sndisk; þat var Miðgarðs-ormr, er liggr um lnd ll, ok vannsk honum varliga lngðin til, at jrðina tki sporðr ok hfuð; ok sv langt seildisk þ upp at skamt var þ til himins. En hitt var ok mikit undr um fangit, er þ fekkzk við lli; fyrir þv at engi hfir s orðit, ok engi mun verða, ef sv gamall er at lli bðr, at eigi komi llin llum til falls. Ok er n þat stt at sgja, at vr munum skiljask, ok mun þ btr hvrratvggju handar at þr komið eigi optar mik at hitta; ek mun nn annat sinn vrja borg mna með þvlkum vlum eða ðrum, sv at ekki vald munu þr mr f.' En er Þrr heyrði þessa tlu, greip hann til hamarsins, ok bregðr lopt; en er hann skal fram reiða, þ sr hann þar hvrgi tgarðaloka, ok þ snsk hann aptr til borgarinnar, ok ætlask þ fyrir at brjta borgina; þ sr hann þar vllu vða ok fagra, en enga borg. Snsk hann þ aptr, ok frr leið sina, til þess er hann kom aptr Þrð- vanga.

III. BALDER

Annarr sonr ðins er Baldr, ok er fr honum gott at sgja: hann er bztr, ok hann lofa allir. Hann er sv fagr -litum ok bjartr sv at lsir af honum; ok eitt gras er sv hvtt at jafnat er til Baldrs brr, þat er allra grasa hvtast; ok þar ptir mttu marka hans fgrð, bæði hr ok lki; hann er vitrastr sanna, ok fgrstr taliðr ok lknsamastr. En s nttra fylgir honum at engi m haldask dmr hans. [*] Hann br þar sem heitir Breiða-blik, þat er himni; þeim stað m ekki vera -hreint, sv sem hr sgir:

Breiðablik heita, þar er Baldr hfir sr of grva sali; þv landi er ek liggja veit fæsta feikn-stafi.

IV. THE DEATH OF BALDER

Þat er upphaf þessar sgu, at Baldr inn gða dreymði drauma stra ok hættliga um lf sitt. En er hann sagði sunum draumana, þ bru þeir saman rð sn, ok var þat grt at beiða griða Baldri fyrir alls konar hska; ok Frigg tk svardaga til þess, at eira skyldu Baldri eldr ok vatn, jrn ok alls konar mlmr, steinar, jrðin, viðirnir, sttirnar, drin, fuglarnir, eitr, ormar. En er þetta var grt ok vitat, þ var þat skmtun Baldrs ok sanna at hann skyldi standa upp þingum, en allir aðrir skyldu sumir skjta hann, sumir hggva til, sumir brja grjti. En hvat sem at var grt, sakaði hann ekki, ok þtti þetta llum mikill frami. En er [*] þetta s Loki Laufeyjar-son, þ lkaði honum illa er Baldr sakaði ekki. Hann gekk til Fn-salar til Friggjar, ok br sr konu lki; þ spyrr Frigg ef s kona vissi hvat æsir hfðusk at þinginu. Hon sagði at allir skutu at Baldri, ok þat, at hann sakaði ekki. Þ mælti Frigg: 'eigi munu vpn eða viðir granda Baldri; eiða hfi ek þgit af llum þeim.' Þ spyrr konan: 'hafa allir hlutir eiða unnit at eira Baldri?' Þ svarar Frigg: 'vx viðar-teinungr einn fyrir vestan Val-hll; s er Mistilteinn kallaðr; s þtti mr ungr [*] at krfja eiðsins.' Þv næst hvarf konan braut; en Loki tk Mistiltein ok sleit upp, ok gekk til þings. En Hðr stð utarliga mannhringinum, þv at hann var blindr. Þ mælti Loki við hann: 'hv sktr þ ekki at Baldri?' Hann svarar: 'þv at ek s eigi, hvar Baldr er, ok þat annat, at ek em vapnlauss.' Þ mælti Loki: 'gr-ðu þ lking annarra, manna, ok veit Baldri smð sem aðrir mnn; ek mun vsa þr til, hvar hann stndr; skjt at honum vndi þessum.' Hðr tk Mistiltein, ok skaut at Baldri at tilvsun Loka; flaug skotit ggnum hann, ok fell hann dauðr til jarðar; ok hfir þat mest -happ verit unnit með goðum ok mnnum. [*] Þ er Baldr var fallinn, þ fellusk llum sum orð-tk, ok sv hndr at taka til hans; ok s hvrr til annars, ok vru [*] allir með einum hug til þess er unnit hafði verkit; en engi mtti hfna: þar var sv mikill griða-staðr. En þ er æsirnir freistuðu at mæla, þ var hitt þ fyrr, at grtrinn [*] kom upp, sv at engi mtti ðrum sgja með orðunum fr snum harmi. En ðinn bar þeim mun vrst þenna skaða, sem hann kunni mesta skyn, hvrsu mikil af-taka ok missa sunum var fr-falli Baldrs. En er goðin vitkuðusk, þ mælti Frigg ok spurði, hvrr s væri með sum, er eignask vildi allar stir hennar ok hylli, ok vili hann rða hl-veg [*] ok freista ef hann fi fundit Baldr, ok bjða Hlju t-lausn, ef hon vill lta fara Baldr heim s-garð. En s er nfndr Hrmðr inn hvati, sonr ðins, er til þeirar farar varð. Þ var tkinn Sleipnir, hestr ðins, ok leiddr fram, ok steig Hrmðr þann hest, ok hleypði braut.

En æsirnir tku lk Baldrs ok fluttu til sævar. Hring- horni ht skip Baldrs, hann var allra skipa mestr; hann vildu goðin fram stja, ok gra þar bl-fr Baldrs; en skipit gekk hvrgi fram. Þ var snt Jtunheima ptir ggi þeiri er Hyrrokin ht; en er hon kom, ok reið vargi, ok hafði hgg-orm at taumum, þ hljp hon af hestinum, en ðinn kallaði til ber-srki fjra at gæta hestsins, ok fengu þeir eigi haldit, nema þeir fldi hann. Þ gekk Hyrrokin [*] fram-stafn nkkvans, ok hratt fram fyrsta við-bragði, sv at eldr hraut r hlunnunum, ok lnd ll skulfu. Þ varð Þrr reiðr, ok greip hamarinn, ok mundi þ brjta hfuð hnnar, ðr en goðin ll bðu hnni friðar. Þ var borit t skipit lk Baldrs; ok er þat s kona hans, Nanna, Neps dttir, þ sprakk hon af harmi, ok d; var hon borin blit, ok slgit eldi. Þ stð Þrr at, ok vgði blit með Mjllni; en fyrir ftum hans rann dvergr nakkvarr, s er Litr nfndr; en Þrr spyrndi fti snum hann, ok hratt honum eldinn, ok brann hann. En at þessi brnnu stti margs konar þjð: fyrst at sgja fr ðni, at með honum fr Frigg ok valkyrjur ok hrafnar hans; en Freyr k krru með glti þeim er Gullin-bursti heitir eða Slðrug-tanni; en Heimdallr reið hesti þeim er Gull-toppr heitir; en Freyja kttum snum. Þar kömr ok mikit flk hrmþursa, ok berg- risar. ðinn lagði blit gullhring þann er Draupnir heitir; honum fylgði sðan s nttra, at hina nundu hvrja ntt drupu af honum tta gullhringar jafn-hfgir. Hestr Baldrs var leiddr blit með llu reiði.

En þat er at sgja fr Hrmði, at hann reið nu nætr dökkva dala ok djpa, sv at hann s ekki, fyrr en hann kom til rinnar Gjallar, ok reið Gjallar-brna; hon er þkð lsi-gulli. Mðguðr er nfnd mær s er gætir brar- innar; hon spurði hann at nafni eða ætt, ok sagði at hinn fyrra dag riðu um brna fimm fylki dauðra manna; 'en eigi dynr brin minnr undir einum þr, ok eigi hfir þ lit dauðra manna; hv rðr þ hr hlveg?' Hann svarar at 'ek skal rða til hljar at leita Baldrs, eða hvrt hfir þ nakkvat st Baldr hlvegi?' En hon sagði at Baldr hafði þar riðit um Gjallarbr; 'en niðr ok norðr liggr hlvegr.' Þ reið Hrmðr þar til er hann kom at hl-grindum; þ steig hann af hestinum, ok gyrði hann fast, steig upp, ok keyrði hann sporum, en hestrinn hljp sv hart, ok yfir grindina, at hann kom hvrgi nær. Þ reið Hrmðr heim til hallar- [*] innar, ok steig af hesti, gekk inn hllina, s þar sitja ndvegi Baldr, brður sinn; ok dvalðisk Hrmðr þar um nttina. En at morgni þ beiddisk Hrmðr af Hlju at Baldr skyldi rða heim með honum, ok sagði hvrsu mikill grtr var með sum. En Hl sagði at þat skyldi sv reyna, [*] hvrt Baldr var sv st-sæll sem sagt er; 'ok ef allir hlutir heiminum, kykvir ok dauðir, grta hann, þ skal hann fara til sa aptr, en haldask með Hlju, ef nakkvarr mællr við, eða vill eigi grta.' Þ stð Hrmðr upp, en Baldr leiðir hann t r hllinni, ok tk hringinn Draupni, ok sndi ðni til minja, en Nanna sndi Frigg ripti ok nn fleiri gjafar, Fullu fingr-gull. Þ reið Hrmðr aptr leið sna, ok kom sgarð, ok sagði ll tðindi þau er hann hafði st ok heyrt.

Þv næst sndu æsir um allan heim örind-reka, at biðja at Baldr væri grtinn r hlju; en allir grðu þat, mnninir, ok kykvendin, ok jrðin, ok steinarnir, ok tr, ok allr mlmr; sv sem þ munt st hafa, at þessir hlutir grta, þ er þeir koma r frosti ok hita. Þ er sndi-mnn fru heim, ok hfðu vel rekit sn örindi, finna þeir hlli nkkurum hvar [*] ggr sat; hon nfndisk Þkk. Þeir biðja hana grta Baldr r hlju. Hon svarar:

'Þkk mun grta þurrum trum Baldrs blfarar; kyks n dauðs naut-k-a-k karls sonar; [*] haldi Hl þv es hfir!'

En þess geta mnn, at þar hafi verit Loki Laufeyjar-son, er flest hfir ilt grt með sum.

V. HEÐINN AND HGNI

Konungr s er Hgni er nfndr tti dttur, er Hildr ht. Hana tk at hr-fangi konungr s er Hðinn ht, Hjarranda- son. Þ var Hgni konungr farinn konunga-stfnu; en er hann spurði at hrjat var rki hans, ok dttir hans var braut tkin, þ fr hann með snu liði at leita Hðins, ok spurði til hans at Hðinn hafði siglt norðr með landi. Þ [*] er Hgni konungr kom Noreg, spurði hann at Hðinn hafði siglt vestr um haf. Þ siglir Hgni ptir honum allt til Orkn-eyja; ok er hann kom þar sem heitir H-ey, þ [*] var þar fyrir Hðinn með lið sitt. Þ fr Hildr fund fður sns, ok bauð honum mn at sætt af hndi Hðins, en ðru orði sagði hon at Hðinn væri binn at brjask, ok ætti Hgni af honum engrar vægðar vn. Hgni svrar stirt dttur sinni; en er hon hitti Hðin, sagði hon honum, at Hgni vildi enga sætt, ok bað hann bask til orrostu, ok sv gra þeir hvrir-tvggju, ganga upp eyna, ok fylkja liðinu. Þ kallar Hðinn Hgna, mg sinn, ok bauð honum sætt ok mikit gull at btum. Þ svarar Hgni: 'of sð bauzt-u þetta, ef þ vill sættask, þv at n hfi ek drgit Dins-leif, er dvergarnir grðu, er manns bani skal verða, hvrt sinn er brt er, ok aldri bilar hggvi, ok ekki sr grr, ef þar skeinisk af.' Þ svarar Hðinn: 'sverði hlir þ þar, en eigi sigri; þat kalla ek gott hvrt er drttin- holt er.' Þ hfu þeir orrostu þ er Hjaðninga-vg er kallat, ok brðusk þann dag allan, ok at kveldi fru konungar til skipa. En Hildr gekk of nttina til valsins, ok vakði upp með fjlkyngi alla þ er dauðir vru; ok annan dag gengu konungarnir vg-vllinn ok brðusk, ok sv allir þeir er fellu hinn fyrra daginn. Fr sv s orrosta hvrn dag ptir annan, at allir þeir er fellu, ok ll vpn þau er lgu vgvlli, ok sv hlfar, urðu at grjti. En er dagaði, stðu upp allir dauðir mnn, ok brðusk, ok ll vpn vru þ n. Sv er sagt kvæðum, at Hjaðningar skulu sv bða ragna-rökrs.

VI. THE DEATH OF OLAF TRYGGVASON

Sveinn konungr tjgu-skgg tti Sigrði hina str-rðu. Sigrðr var hinn mesti -vinr lfs konungs Tryggva-sonar; ok fann þat til saka at lfr konungr hafði slitit einka-mlum við hana, ok lostit hana and-lit. Hon ggjaði mjk Svein konung til at halda orrostu við lf konung Tryggvason, ok kom hon sv snum for-tlum at Sveinn konungr var full- kominn at gra þetta rð. Ok snimma um vrit sndi Sveinn konungr mnn austr til Sv-þjðar fund lfs konungs Sva-konungs, mgs sns, ok Eirks jarls; ok lt sgja þeim at lfr, Noregs konungr, hafði leiðangr ti, ok ætlaði at fara um sumarit til Vind-lands. Fylgði þat orð-snding Dana-konungs, at þeir Svakonungr ok Eirkr jarl skyldi hr ti hafa, ok fara til mts við Svein konung, skyldu þeir þ allir samt lggja til orrostu við lf konung Tryggva- son. En lfr Svakonungr ok Eirkr jarl vru þessar frðar al-bnir, ok drgu þ saman skipa-hr mikinn af Sva- vldi, fru þv liði suðr til Dan-markar ok kvmu þar sv, [*] at lfr konungr Tryggvason hafði ðr austr siglt. Þeir Svakonungr ok Eirkr jarl heldu til fundar við Danakonung, ok hfðu þ allir saman -grynni hrs.

Sveinn konungr, þ er hann hafði snt ptir hrinum, þ sndi hann Sigvalda jarl til Vindlands at njsna um frð lfs konungs Tryggvasonar, ok gildra sv til, at fundr þeira Sveins konungs mætti verða. Frr þ Sigvaldi jarl leið sna, ok kom fram Vindlandi, fr til Jmsborgar, ok sðan fund lfs konungs Tryggvasonar. Vru þar mikil vinttu-ml þeira meðal, kom jarl sr hinn mesta kærleik við lf konung. strðr kona jarls, dttir Burizleifs konungs, var vinr mikill lfs konungs, ok var þat mjk af hinum fyrrum tngðum, er lafr konungr hafði tt Geiru, systur [*] hnnar. Sigvaldi jarl var maðr vitr ok rðugr; en er hann kom sr rða-grð við lf konung, þ dvalði hann mjk frðina hans austan at sigla, ok fann til þess mjk msa hluti. [*] En lið lfs konungs lt geysi illa, ok vru mnn mjk heim-fsir, er þeir lgu albnir, en veðr byr-væn. Sigvaldi jarl fekk njsn leyniliga af Danmrk, at þ var austan kominn hrr Svakonungs, ok Eirkr jarl hafði þ ok binn sinn hr, ok þeir hfðingjarnir mundu þ koma austr undir Vindland, ok þeir hfðu kveðit, at þeir mundu bða lfs konungs við ey þ er Svlðr heitir, sv þat, at jarl skyldi sv til stilla [*] at þeir mætti þar finna lf konung.

Þ kom pati nakkvarr til Vindlands, at Sveinn Dana- konungr hfði hr ti, ok grðisk brtt s kurr, at Sveinn Danakonungr mundi vilja finna lf konung. En Sigvaldi jarl sgir konungi: 'ekki er þat rð Sveins konungs at lggja til bardaga við þik með Dana-hr einn saman, sv mikinn hr sem þr hafið. En ef yðr er nakkvarr grunr þv, at -friðr muni fyrir, þ skal ek fylgja yðr með mnu [*] liði, ok þtti þat styrkr vera fyrr, hvar sem Jms-vkingar fylgðu hfðingjum; mun ek f þr ellifu skip vel skipuð.' Konungr jtti þessu. Var þ ltit veðr ok hag-sttt; lt konungr þ leysa flotann, ok blsa til brott-lgu. Drgu mnn þ segl sn, ok gengu meira sm-skipin ll, ok sigldu [*] þau undan haf t. En jarl sigldi nær konungs-skipinu, ok kallaði til þeira, bað konung sigla ptir sr: 'mr er kunnast,' sgir hann, 'hvar djpast er um eyja-sundin, en þr munuð þess þurfa með þau in stru skipin.' Sigldi þ jarl fyrir með snum skipum. Hann hafði ellifu skip, en konungr sigldi ptir honum með sinum str-skipum, hafði hann þar ok ellifu skip, en allr annarr hrrinn sigldi t hafit. En er Sigvaldi jarl sigldi utan at Svlðr, þ röri mti þeim skta ein. Þeir sgja jarli at hrr Dana- konungs l þar hfninni fyrir þeim. Þ lt jarl hlaða seglunum, ok ra þeir inn undir eyna.

Sveinn Danakonungr ok lfr Svakonungr ok Eirkr jarl vru þar þ með allan hr sinn; þ var fagrt veðr ok bjart sl-skin. Gengu þeir n upp hlminn allir hfðingjar með miklar sveitir manna, ok s er skipin sigldu t hafit mjk mrg saman. Ok n sj þeir hvar siglir eitt mikit skip ok glæsiligt; þ mæltu bðir konungarnir: 'þetta er mikit skip ok kafliga fagrt, þetta mun vera Ormrinn langi.' Eirkr jarl svarar ok sgir: 'ekki er þetta Ormr hinn langi.' Ok sv var sem hann sagði; þetta skip tti Eindriði af Gimsum. Ltlu sðar s þeir hvar annat skip sigldi miklu meira en hit fyrra. Þ mælti Sveinn konungr: 'hræddr er lfr Tryggvason n, eigi þorir hann at sigla með hfuðin skipi snu.' Þ sgir Eirkr jarl: 'ekki er þetta konungs skip, knni ek þetta skip ok seglit, þv at stafat er seglit, þat Erlingr Skjlgsson; ltum sigla þ, btra er oss skarð ok missa flota lfs konungs en þetta skip þar sv bit.' En stundu sðar s þeir ok kndu skip Sigvalda jarls, ok viku þan þannig at hlmanum. Þ s þeir hvar sigldu þrj skip, ok var eitt mikit skip. Mælti þ Sveinn konungr, biðr þ ganga til skipa sinna, sgir at þar frr Ormrinn langi. Eirkr jarl mælti: 'mrg hafa þeir nnur str skip ok glæsilig en Orm hinn langa, bðum nn.' Þ mæltu mjk margir mnn: 'eigi vill Eirkr jarl n brjask, ok hfna fður sns; þetta er skmm mikil, sv at spyrjask mun um ll lnd, ef vr liggjum hr með jafn-miklu liði, en lfr konungr sigli hafit t hr hj oss sjlfum.' En er þeir hfðu þetta talat um hrð, þ s þeir hvar sigldu fjogur skip, ok eitt af þeim var drki all-mikill ok mjk gull-binn. Þ stð upp Sveinn konungr, ok mælti: 'htt mun Ormrinn bera mik kveld, honum skal ek stra.' Þ mæltu margir, at Ormrinn var furðu mikit skip ok frtt, ok rausn mikil at lta gra slkt skip. Þ mælti Eirkr jarl, sv at nakkvarir mnn heyrðu: 'þtt lfr konungr hfði ekki meira skip en þetta, þ mundi Sveinn konungr þat aldri f af honum með einn saman Danahr.' Dreif þ flkit til skipanna, ok rku af tjldin, ok ætluðu at bask skjtliga. En er hfðingjar rddu þetta milli sn, sem n er sagt, þ s þeir, hvar sigldu þrj skip all-mikil, ok fjrða sðast, ok var þat Ormrinn langi. En þau hin stru skip, er ðr hfðu siglt, ok þeir hugðu at Ormrinn væri, þat var hit fyrra Traninn, en hit sðara Ormrinn skammi. En þ er þeir s Orminn langa, kndu allir, ok mælti þ engi mt, at þar mundi sigla lfr Tryggvason; gengu þ til skipanna, ok skipuðu til at- lgunnar. Vru þat einkaml þeira hfðingja, Sveins konungs, lfs konungs, Eirks jarls, at sinn þriðjung Noregs skyldi eignask hvrr þeira, ef þeir fldi lf konung Tryggvason; en s þeira hfðingja er fyrst gengi Orminn, skyldi eignask alt þat hlut-skipti er þar fengisk, ok hvrr þeira þau skip er sjlfr hryði. Eirkr jarl hafði barða einn geysi mikinn, er hann var vanr at hafa viking; þar var skgg ofan- verðu barðinu hvrutvggja, en niðr fr jrn-spng þykk ok sv breið sem barðit, ok tk alt sæ ofan.

Þ er þeir Sigvaldi jarl röru inn undir hlminn, þ s þat þeir Þorkll dyðrill af Trananum ok aðrir skip-stjrn- ar-mnn, þeir er með honum fru, at jarl snöri skipum undir hlmann; þ hlðu þeir ok seglum, ok röru ptir honum, ok klluðu til þeira, spurðu, hv þeir fru sv. Jarl sgir, at hann vill bða lfs konungs: 'ok er meiri vn at friðr s fyrir oss.' Ltu þeir þ fljta skipin, þar til er Þorkll nfja kom með Orminn skamma, ok þau þrj skip er honum fylgðu. Ok vru þeim sgð hin smu tðindi; hlðu þeir þ ok snum seglum, ok ltu fljta, ok biðu lfs konungs. En þ er konungrinn sigldi innan at hl- manum, þ röri allr hrrinn t sundit fyrir þ. En er þeir s þat, þa bðu þeir konunginn sigla leið sna, en lggja eigi til orrostu við sv mikinn hr. Konungr svarar htt, ok stð upp lyptingunni: 'lti ofan seglit, ekki skulu mnir mnn hyggja fltta, ek hfi aldri flit orrostu, rði Guð fyrir lfi mnu, en aldri mun ek fltta lggja.' Var sv grt sem konungr mælti.

lfr konungr lt blsa til sam-lgu llum skipum snum. Var konungs skip miðju liði, en þar annat borð Ormrinn skammi, en annat borð Traninn. En þ er þeir tku at tngja stafna Orminum langa ok Orminum skamma, ok er konungr s þat, kallaði hann htt, bað þ lggja fram btr hit mikla skipit, ok lta þat eigi aptast vera allra skipa hrinum. Þ svarar lfr hinn rauði: 'ef Orminn skal þv lngra fram lggja, sem hann er lngri en nnur skip, þ mun -vint verða um sxin dag.' Konungr sgir: 'eigi vissa ek at ek ætta stafnbann bæði rauðan ok ragan.' lfr mælti: 'vr þ eigi meir baki lyptingina en ek mun stafninn.' Konungr helt boga, ok lagði r strng, ok snöri at lfi. lfr mælti: 'skjt annan veg, konungr þannig sem meiri er þrfin; þr vinn ek þat er ek vinn.'

lfr konungr stð lyptingu Orminum, bar hann htt [*] mjk; hann hafði gyltan skjld ok gull-roðinn hjlm; var hann auð-kndr fr ðrum mnnum: hann hafði rauðan kyrtil stuttan utan yfir brynju. En er lfr konungr s at riðluðusk flotarnir, ok upp vru stt mrki fyrir hfðingjum, þ spyrr hann: 'hvrr er hfðingi fyrir liði þv er ggnt oss er?' Honum var sagt at þar var Sveinn konungr tjguskgg með Danahr. Konungr svarar: 'ekki hræðumk vr bleyður þær, engi er hugr Dnum. En hvrr hfðingi fylgir þeim mrkjum er þar eru t fr hgra veg?' Honum var sagt at þar var lfr konungr með Sva-hr. lfr konungr sgir: 'btra væri Svum heima at sleikja um blt- bolla sna en ganga Orminn undir vpn yður. En hvrir eigu þau hin stru skip, er þar liggja t bak-borða Dnum?' 'Þar er,' sgja þeir 'Eirkr jarl Hkonar-son.' Þ svaraði lfr konungr: 'hann mun þykkjask eiga við oss skapligan fund, ok oss er vn snarpligrar orrostu af þv liði; þeir eru Norð-mnn, sem vr erum.'

Sðan greiða konungar at-rðr. Lagði Sveinn konungr sitt skip mti Orminum langa, en lfr konungr Snski lagði t fr, ok stakk stfnum at yzta skipi lfs konungs Tryggvasonar, en ðrum megin Eirkr jarl. Tksk þar þ hrð orrosta. Sigvaldi jarl lt skotta við sn skip, ok lagði ekki til orrostu.

Þessi orrosta var hin snarpasta ok all-mann-skð. Fram- byggjar Orminum langa ok Orminum skamma ok Trananum frðu akkeri ok stafn-lj skip Sveins konungs, en ttu vpnin at bera niðr undir ftr sr; hruðu þeir ll þau skip er þeir fengu haldit. En konungrinn Sveinn ok þat lið er undan komsk flði nnur skip, ok þar næst lgðu þeir fr r skot-mli. Ok fr þessi hrr sv sem gat lfr konungr Tryggvason. Þ lagði þar at staðinn lfr Svakonungr; ok þegar er þeir koma nær strskipum, þ fr þeim sem hinum, at þeir ltu lið mikit ok sum skip sn, ok lgðu fr við sv bit. En Eirkr jarl s-byrði Barðanum við hit yzta skip lfs konungs, ok hrauð hann þat, ok hj þegar þat r tngslum, en lagði þ at þv, er þar var næst, ok barðisk til þess er þat var hroðit. Tk þ liðit at hlaupa af hinum smærum skipunum, ok upp strskipin. En Eirkr jarl hj hvrt r tngslunum, sv sem hroðit var. En Danir ok Svar lgðu þ skotml ok llum megin at skipum lfs konungs, en Eirkr jarl l valt sbyrt við skipin, ok tti hgg-orrostu. En sv sem mnn fellu skipum hans, þ gengu aðrir upp staðinn, Svar ok Danir. Þ var orrosta hin snarpasta, ok fell þ mjk liðit, ok kom sv at lykðum, at ll vru hroðin skip lfs konungs Tryggvasonar nema Ormrinn langi; var þar þ alt lið komit, þat er vgt var hans manna. Þ lagði Eirkr jarl Barðanum at Orminum langa sbyrt, ok var þar hggorrosta.

Eirlkr jarl var fyrir-rmi skipi snu, ok var þar fylkt með skjald-borg. Var þ bæði hggorrosta, ok spjtum lagit, ok kastat llu þv er til vpna var, en sumir skutu boga-skoti eða hand-skoti. Var þa sv mikill vpnaburðr Orminn, at varla mtti hlfum við koma, er sv þykt flugu spjt ok rvar; þv at llum megin lgðu hrskip at Orminum. En mnn lfs konungs vru þ sv ðir, at þeir hljpu upp borðin, til þess at n með sverðs-hggum at drepa flkit. En margir lgðu eigi sv undir Orminn, at þeir vildi hggorrostu vera. En lfs mnn gengu flestir t af borðunum, ok gðu eigi annars en þeir brðisk slttum vlli, ok sukku niðr með vpnum snum.

Einarr þambar-sklfir var Orminum aptr krappa-rmi; hann skaut af boga, ok var allra manna harð-skeytastr. Einarr skaut at Eirki jarli, ok laust stris-hnakkann fyrir ofan hfuð jarli, ok gekk alt upp reyr-bndin. Jarl leit til, ok spurði ef þeir vissi, hvrr skaut. En jafn-skjtt kom nnur r sv nær jarli, at flaug milli sðunna ok handarinnar, ok sv aptr hfða-fjlina, at langt stð t broddrinn. Þ mælti jarl við mann þann er sumir nfna Finn, en sumir sgja at hann væri Finskr, s var hinn mesti bog-maðr: 'skjt-tu mann þann hinn mikla krapparminu!' Finnr skaut, ok kom rin boga Einars miðjan, þv bili er Einarr dr it þriðja sinn bogann. Brast þ boginn tv hluti. Þ mælti lfr konungr: 'hvat brast þar sv htt?' Einarr svarar: 'Noregr r hndi þr, konungr!' 'Eigi mun sv mikill brestr at orðinn,' sgir konungr, 'tak boga minn, ok skjt af,' ok kastaði boganum til hans. Einarr tk bogann, ok dr þegar fyrir odd rvarinnar, ok mælti: 'ofveikr, ofveikr allvalds boginn!' ok kastaði aptr boganum; tk þ skjld sinn ok sverð, ok barðisk.

lfr konungr Tryggvason stð lypting Orminum, ok skaut optast um daginn, stundum bogaskoti, en stundum gaflkum, ok jafnan tveim snn. Hann s fram skipit, ok s sna mnn reiða sverðin ok hggva ttt, ok s at illa bitu; mælti þ htt: 'hvrt reiði þr sv slæliga sverðin, er ek s at ekki bta yðr?' Maðr svarar: 'sverð vr eru slæ ok brotin mjk.' Þ gekk konungr ofan fyrirrmit ok lauk upp hsætis-kistuna, tk þar r mrg sverð hvss, ok fekk mnnum. En er hann tk niðr hinni hgri hndi, þ s mnn at blð rann ofan undan bryn-stkunni; en engi vissi hvar hann var srr.

Mest var vrnin Orminum ok mannskðust af fyrirrms- mnnum ok stafnbum; þar var hvrttvggja, valit mest mann-flkit ok hæst borðin. En lið fell fyrst um mitt skipit. Ok þ er ftt stð manna upp um siglu-skeið, þ rð Eirkr jarl til upp-gngunnar, ok kom upp Orminn við fimtnda [*] mann. Þ kom mt honum Hyrningr, mgr lfs konungs, með sveit manna, ok varð þar inn harðasti bardagi, ok lauk sv, at jarl hrkk ofan aptr Barðann; en þeir mnn er honum hfðu fylgt fellu sumir, en sumir vru særðir. Þar varð nn in snarpasta orrosta, ok fellu þ margir mnn Orminum. En er þyntisk skipan Orminum til varnarinnar, þ rð Eirkr jarl annat sinn til uppgngu Orminn. Varð þ nn hrð við-taka. En er þetta s stafnbar Orminum, þ gengu þeir aptr skipit, ok snask til varnar mti jarli, ok veita harða viðtku. En fyrir þv at þ var sv mjk fallit lið Orminum, at vða vru auð borðin, tku þ jarls mnn vða upp at ganga. En alt þat lið er þ stð upp til varnar Orminum stti aptr skipit, þar sem konungr var.

Kolbjrn stallari gekk upp lypting til konungs; þeir hfðu mjk lkan klæða-bnað ok vpna, Kolbjrn var ok [*] allra manna mestr ok frðastr. Varð n nn fyrirrminu in snarpasta orrosta. En fyrir þ sk at þ var sv mikit flk komit upp Orminn af liði jarls sem vera mtti skipinu, en skip hans lgðu at llum megin utan at Orminum, en ltit fjl-mnni til varnar mti sv miklum hr, n þtt þeir mnn væri bæði strkir ok frknir, þ fellu n flestir ltilli stundu. En lfr konungr sjlfr ok þeir Kolbjrn bðir hljpu þ fyrir borð, ok sitt borð hvrr. En jarls mnn hfðu lagt utan at sm-sktur, ok drpu þ er kaf hljpu. Ok þ er konungr sjlfr hafði kaf hlaupit, vildu þeir taka hann hndum, ok fra Eirki jarli. En lfr konungr br yfir sik skildinum, ok steypðisk kaf; en Kolbjrn stallari skaut undir sik skildinum, ok hlfði sr sv við vpnum er lagt var af skipum þeim er undir lgu, ok fell hann sv sæinn at skjldrinn varð undir honum, ok komsk hann þv eigi kaf sv skjtt, ok varð hann hand-tkinn ok drginn upp sktuna, ok hugðu þeir at þar væri konungrinn. Var hann þ leiddr fyrir jarl. En er þess varð jarl varr at þar var Kolbjrn, en eigi lfr konungr, þ vru Kolbirni grið gefin. En þessi svipan hljpu allir fyrir borð af Orminum, þeir er þ vru lfi, lfs konungs mnn; ok sgir Hall- freðr vandræða-skld, at Þorkll nfja, konungs brðir, hljp sðast allra manna fyrir borð.

Sv var fyrr ritat, at Sigvaldi jarl kom til fruneytis við lf konung Vindlandi, ok hafði tu skip, en þat hit ellifta, er vru mnn strðar konungs-dttur, konu jarls. En þ er lfr konungr hafði fyrir borð hlaupit, þ pði hrrinn allr sigr-p, ok þ lustu þeir rum sæ Sigvaldi jarl ok hans mnn, ok röru til bardaga. En s Vinda- snkkjan, er strðar mnn vru , röri brott ok aptr undir Vindland; ok var þat margra manna ml þegar, at lfr konungr mundi hafa steypt af sr brynjunni kafi, ok kafat sv t undan langskipunum, lagizk sðan til Vindasnkkj- unnar, ok hfði mnn strðar flutt hann til lands. Ok eru þar margar fr-sagnir um frðir lfs konungs grvar sðan af sumum mnnum. En hvrn veg sem þat hfir verit, þ kom lfr konungr Tryggvason aldri sðan til rkis Noregi.

VII. AUÐUN

Maðr ht Auðun, Vest-firzkr at kyni ok f-ltill; hann fr utan vestr þar fjrðum með um-rði Þorsteins bnda gðs, ok Þris stri-manns, er þar hafði þegit vist of vetrinn með Þorsteini. Auðun var ok þar, ok starfaði fyrir honum Þri, ok þ þessi laun af honum—utan-frðina ok hans um-sj. Hann Auðun lagði mestan hluta fjr þess er var fyrir mður sna, ðr hann stigi skip, ok var kveðit þriggja vetra bjrg. Ok n fara þeir utan heðan, ok frsk þeim vel, ok var Auðun of vetrinn ptir með Þri strimanni; hann tti b Mri. Ok um sumarit ptir fara þeir t til Grn-lands, ok eru þar of vetrinn. Þess er við getit at Auðun kaupir þar bjarn-dri eitt, grsimi mikla, ok gaf þar fyrir alla eigu sna. Ok n of sumarit ptir þ fara þeir aptr til Noregs, ok verða vel reið-fara; hfir Auðun dr sitt með sr, ok ætlar n at fara suðr til Danmrkr fund Sveins konungs, ok gefa honum drit. Ok er hann kom suðr landit, þar sem konungr var fyrir, þ gngr hann upp af [*] skipi, ok leiðir ptir sr drit, ok leigir sr hr-brgi. Haraldi konungi var sagt brtt at þar var komit bjarndri, grsimi mikil, 'ok s-lnzkr maðr.' Konungr sndir þegar mnn ptir honum, ok er Auðun kom fyrir konung, kvðr hann konung vel; konungr tk vel kvðju hans, ok spurði sðan: 'ttu grsimi mikla bjarndri?' Hann svarar, ok kvezk eiga drit eitthvrt. Konungr mælti: 'villtu slja oss drit við slku verði sem þ keyptir?' Hann svarar: 'eigi vil ek þat, herra!' 'Villtu þ,' sgir konungr, 'at ek gefa þr tvau [*] verð slk, ok mun þat rttara, ef þ hfir þar við gefit alla þna eigu.' 'Eigi vil ek þat, herra!' sgir hann. Konungr mælti: 'villtu gefa mr þ?' Hann svarar: 'eigi, herra!' Konungr mælti: 'hvat villtu þ af gra?' Hann svarar: 'fara,' sgir hann, 'til Danmrkr, ok gefa Sveini konungi.' Haraldr konungr sgir: 'hvrt er, at þ ert maðr sv vitr at þ hfir eigi heyrt frið þann er milli er landa þessa, eða ætlar þ giptu þna sv mikla, at þ munir þar komask með grsimar, er aðrir f eigi komizk klakk-laust, þ at nauð-syn eigi til?' Auðun svarar: 'herra! þat er yðru valdi, en engu jtum vr ðru en þessu er vr hfum ðr ætlat.' Þ mælti konungr: 'hv mun eigi þat til, at þ farir leið þna, sem þ vill, ok kom þ til mn, er þ frr aptr, ok sg mr, hvrsu Sveinn konungr launar þr drit, ok kann þat vera, at þ sr gæfu-maðr.' 'Þv heit ek þr,' sagði Auðun.

Hann frr n sðan suðr með landi, ok Vk austr, ok þ til Danmrkr; ok er þ uppi hvrr pnningr fjrins, ok verðr hann þ biðja matar bæði fyrir sik ok fyrir drit. Hann kömr fund r-manns Sveins konungs, þess er ki ht, ok bað hann vista nakkvarra bæði fyrir sik ok fyrir drit: 'ek ætla,' sgir hann, 'at gefa Sveini konungi drit.' ki lzk slja mundu honum vistir, ef hann vildi. Auðun kvezk ekki til hafa fyrir at gefa; 'en ek vilda þ,' sgir hann, 'at þetta kvæmisk til leiðar at ek mætta drit fra konungi.' 'Ek mun f þr vistir, sem it þurfið til konungs fundar; en þar mti vil ek eiga hlft drit, ok mttu þat lta, at drit mun deyja fyrir þr, þars it þurfuð vistir miklar, en f s farit, ok er bit við at þ hafir þ ekki drsins.' Ok [*] er hann ltr þetta, snisk honum nakkvat ptir sem [*] rmaðrinn mælti fyrir honum, ok sættask þeir þetta, at hann slr ka hlft drit, ok skal konungr sðan meta alt saman. Skulu þeir fara bðir n fund konungs; ok sv gra þeir: fara n bðir fund konungs, ok stðu fyrir borðinu. Konungr hugði, hvrr þessi maðr myndi vera, er hann kndi eigi, ok mælti sðan til Auðunar: 'hvrr er-tu?' sgir hann. Hann svarar: 'ek em slnzkr maðr, herra,' sgir hann, 'ok kominn n utan af Grnlandi, ok n [*] af Noregi, ok ætlaða-k at fra yðr bjarndri þetta; keypta-k þat með allri eigu minni, ok n er þ orðit mikit fyrir mr; ek n hlft eitt drit,' ok sgir konungi sðan, hvrsu farit hafði með þeim ka rmanni hans. Konungr mælti: 'er þat satt, ki, er hann sgir?' 'Satt er þat,' sgir hann. Konungr mælti: 'ok þtti þr þat til liggja, þar sem ek stta-k þik mikinn mann, at hpta þat eða tlma er maðr grðisk til at fra mr grsimi, ok gaf fyrir alla eign, ok s þat Haraldr konungr at rði at lta hann fara friði, ok er hann vrr vinr? Hygg þ at þ, hv sannligt þat var þinnar handar, ok þat væri makligt, at þ værir drepinn; en ek mun n eigi þat gra, en braut skaltu fara þegar r landinu, ok koma aldri aptr sðan mr aug-sn! En þr, Auðun! kann ek slka þkk, sem þ gefir mr alt drit, ok ver hr með mr.' Þat þkkisk hann, ok er með Sveini konungi um hrð.